मुख्य मथळा: खरीप हंगाम २०२५ (Kharif Season 2025) करिता तूर, मूग, उडीद, सोयाबीनसाठी १००% पर्यंत अनुदानित बियाणे (Subsidized Seeds); २९ मे पर्यंत अर्ज करण्याची संधी.
उपशीर्षक:
- केंद्र सरकारच्या राष्ट्रीय अन्नसुरक्षा व पोषण अभियानांतर्गत योजना
- तूर, मूग, उडीदच्या सुधारित वाणांना ५० रुपये/किलो, जुन्या वाणांना २५ रुपये/किलो अनुदान
- सोयाबीनच्या ‘फुले किमाया’ वाणासाठी १००% अनुदान, महाडीबीटीवर ऑनलाईन अर्ज
- प्रथम येणाऱ्यास प्रथम प्राधान्य तत्त्वावर २० गुंठे ते १ हेक्टरपर्यंत लाभ
- शेतकरी गट आणि कंपन्यांसाठी पीक प्रात्यक्षिकांचीही सोय
मुंबई (Mumbai):
राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी (Maharashtra Farmers) एक अत्यंत दिलासादायक बातमी आहे. आगामी खरीप हंगाम २०२५ साठी राज्य शासनाने विविध पिकांच्या बियाण्यांवर भरीव अनुदान (Seed Subsidy) देण्यास मंजुरी दिली आहे. या अंतर्गत शेतकऱ्यांना तूर, मूग, उडीद आणि विशेषतः सोयाबीनच्या विशिष्ट वाणांचे बियाणे १००% पर्यंत अनुदानावर उपलब्ध होणार आहे. या योजनेचा तपशील, अर्ज प्रक्रिया, पात्रता निकष आणि वितरणाची पद्धत सविस्तरपणे जाहीर करण्यात आली आहे.
योजनेची पार्श्वभूमी आणि प्रशासकीय मान्यता (Scheme Background and Approval)
केंद्र शासनाच्या माध्यमातून राबविण्यात येणाऱ्या “राष्ट्रीय अन्नसुरक्षा व पोषण अभियान” (National Food Security and Nutrition Mission) आणि “राष्ट्रीय खाद्यतेल अभियान” (National Edible Oil Mission) या योजनांचा हा एक भाग आहे. या अभियानांतर्गत शेतकऱ्यांना प्रमाणित बियाण्यांचे वितरण, पीक प्रात्यक्षिके घेणे आणि शेतीशाळेसाठी अनुदान अशा विविध बाबींचा समावेश असतो. राज्य शासनाने यापूर्वीच या योजनांसाठी प्रशासकीय मान्यता देऊन निधीची उपलब्धता केली होती. याच उपलब्ध निधीच्या आणि भौतिक लक्षांकाच्या आधारे आता राज्यामध्ये ही योजना प्रभावीपणे राबविण्यास सुरुवात झाली आहे. विविध घटकांसाठी अर्ज करण्याची मुदत २९ मे २०२४ पर्यंत ठेवण्यात आली आहे.
कोणत्या पिकांना किती अनुदान? (Subsidy Details for Crops)
या योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना खालीलप्रमाणे अनुदान दिले जाईल:
- तूर, मूग, उडीद:
- १० वर्षांआतील सुधारित वाण: या पिकांच्या १० वर्षांच्या आतील प्रमाणित आणि सुधारित वाणांसाठी ५० रुपये प्रति किलो इतके अनुदान दिले जाईल.
- १० वर्षांवरील सुधारित वाण: १० वर्षांपेक्षा जुन्या, प्रमाणित बियाण्याच्या वाणांसाठी २५ रुपये प्रति किलो अनुदान देय असेल.
- सोयाबीन (Soyabean Seed):
- राष्ट्रीय खाद्यतेल अभियानांतर्गत सोयाबीन पिकाला प्रोत्साहन देण्यात येत आहे. यासाठी ५ वर्षांच्या आतील ‘फुले किमाया’ (Phule Kimaya Soyabean) या विशिष्ट वाणासाठी शेतकऱ्यांना १००% अनुदान दिले जाणार आहे. हे अनुदान थेट बियाण्याच्या स्वरूपात असेल.
लाभाची मर्यादा आणि वितरणाची पद्धत:
शेतकऱ्यांना कमीत कमी वीस गुंठे ते जास्तीत जास्त एक हेक्टर क्षेत्रासाठी या अनुदानित बियाण्याचा लाभ घेता येईल. महाबीज (Mahabeej) या शासकीय बियाणे पुरवठादार कंपनीचे अधिकृत वितरक या बियाण्याचे वितरण करतील. शेतकऱ्यांनी आपला सातबारा उतारा (7/12 Extract) सादर केल्यानंतर “प्रथम येणाऱ्यास प्रथम प्राधान्य” (First Come First Served – FCFS) या तत्त्वावर बियाणे उपलब्ध करून दिले जाईल. प्रत्येक तालुक्यासाठी विशिष्ट लक्षांक निश्चित करण्यात आले असून, लक्षांक पूर्ण होईपर्यंत बियाणे वाटप सुरू राहील.
अर्ज प्रक्रिया आणि मुदत (Application Process and Deadline)
- तूर, मूग, उडीदसाठी: या पिकांच्या बियाण्यासाठी शेतकऱ्यांना कोणताही ऑनलाईन अर्ज (Online Application) करण्याची आवश्यकता नाही. ते थेट महाबीजच्या वितरकांकडे सातबारा उतारा सादर करून अनुदानाचा लाभ घेऊ शकतील.
- सोयाबीनसाठी (फुले किमाया): या वाणाच्या १००% अनुदानासाठी शेतकऱ्यांना महाडीबीटी पोर्टलवर (mahadbt.maharashtra.gov.in) ऑनलाईन पद्धतीने अर्ज करणे बंधनकारक आहे. अद्याप (ही बातमी प्रसिद्ध होईपर्यंत) अर्ज प्रक्रिया सुरू झालेली नाही, तथापि ती लवकरच सुरू होण्याची अपेक्षा आहे. या अर्जांसाठी २९ मे २०२४ पर्यंत मुदत देण्यात आली आहे. अर्जदारांची संख्या जास्त असल्यास किंवा तांत्रिक अडचणी आल्यास या मुदतीत वाढ होण्याची शक्यता आहे.
निवड प्रक्रिया आणि बियाणे वितरण (Selection Process and Seed Distribution)
सोयाबीनसाठी ऑनलाईन अर्ज प्राप्त झाल्यानंतर पात्र शेतकऱ्यांची निवड केली जाईल. निवड झालेल्या शेतकऱ्यांना त्यांच्या नोंदणीकृत मोबाईल क्रमांकावर एसएमएसद्वारे (SMS Notification) कळवले जाईल, तसेच निवड झालेल्या लाभार्थ्यांची यादी प्रसिद्ध केली जाईल. निवड झाल्याचा मेसेज प्राप्त झाल्यानंतर शेतकऱ्यांनी स्वतःचे आधार कार्ड (Aadhaar Card) घेऊन त्यांच्या तालुक्यातील महाबीजच्या अधिकृत वितरकाकडून बियाणे प्राप्त करायचे आहे. तालुकास्तरीय महाबीज वितरकांची यादी देखील गुरुवार, २९ मे पर्यंत प्रसिद्ध केली जाण्याची शक्यता आहे.
पीक प्रात्यक्षिकांसाठी विशेष तरतूद (Special Provision for Crop Demonstrations)
राष्ट्रीय अन्नसुरक्षा व पोषण अभियान आणि राष्ट्रीय खाद्यतेल अभियानांतर्गत केवळ बियाणे वितरणच नव्हे, तर पीक प्रात्यक्षिकांची (Crop Demonstration) बाब देखील राबवण्यात येत आहे. याचा लाभ शेतकरी गट (Farmer Groups), शेतकरी उत्पादक कंपन्या (Farmer Producer Companies – FPCs) आणि कृषी क्षेत्रात काम करणाऱ्या सहकारी संस्थांना दिला जाईल.
- पात्रता: ३१ मार्च २०२४ पूर्वी नोंदणीकृत असलेले शेतकरी गट, कंपन्या किंवा संस्था यासाठी पात्र असतील.
- अर्ज: महाडीबीटी पोर्टलवर नोंदणीकृत गटांना/कंपन्यांना “प्रथम अर्ज करणाऱ्यास प्रथम प्राधान्य” (FCFS) तत्त्वावर निवड करून लाभ दिला जाईल.
- निकष: एका गावातून एकाच शेतकरी गटाची लाभासाठी निवड केली जाईल. तसेच, शेतकरी गटातील एका कुटुंबातील केवळ एकाच शेतकऱ्याला पीक प्रात्यक्षिकाचा लाभ मिळेल.
- बंधनकारक: पीक प्रात्यक्षिकाचा लाभ घेण्यासाठी ॲग्रीस्टॅकवर (AgriStack) नोंदणी असणे अनिवार्य आहे.
कृषी विभागाचे आवाहन (Appeal from Agriculture Department)
राज्यातील जास्तीत जास्त शेतकऱ्यांनी, शेतकरी गटांनी आणि शेतकरी उत्पादक कंपन्यांनी या योजनांचा लाभ घेण्यासाठी पुढे यावे, असे आवाहन कृषी विभागाच्या वतीने करण्यात आले आहे. सोयाबीन आणि पीक प्रात्यक्षिकांसाठी इच्छुक असलेल्यांनी mahadbt.maharashtra.gov.in या संकेतस्थळावर २९ मे २०२४ पर्यंत आपले अर्ज सादर करावेत. जरी सोयाबीनसाठी अर्ज प्रक्रिया अद्याप सुरू झाली नसली तरी, ती लवकरच सुरू होईल आणि त्याबाबत स्वतंत्रपणे माहिती दिली जाईल. इतर पिकांसाठी (तूर, मूग, उडीद) शेतकरी थेट महाबीज वितरकांशी संपर्क साधू शकतात.
एकंदरीत, खरीप हंगाम २०२५ साठी शेतकऱ्यांना दिलासा देणारी ही एक अत्यंत महत्त्वाची योजना (Farmer Welfare Scheme) राज्य शासनाने आणली आहे. यामुळे शेतकऱ्यांवरील आर्थिक भार कमी होऊन उत्पादन वाढीस चालना मिळण्यास मदत होईल. सोयाबीनसाठी ऑनलाईन अर्ज प्रक्रिया सुरू होताच त्याबद्दल सविस्तर माहिती पुन्हा दिली जाईल.
