Soybean New Herbicide Mark Plus: सोयाबीन पिकातील तण नियंत्रणासाठी टाटा कंपनीचे ‘मार्क प्लस’ हे नवीन प्री-इमर्जन्स तणनाशक (Pre-emergent Herbicide) दाखल; पेरणीपूर्वी किंवा पेरणीनंतर तात्काळ वापरासाठी उपयुक्त.
- सोयाबीन पिकातील तण समस्या आणि नवीन उपाय
- ‘मार्क प्लस’ (Mark Plus): टाटा कंपनीचे नवीन प्री-इमर्जन्स तणनाशक
- ‘मार्क प्लस’ कधी आणि कसे वापरावे?
- ‘मार्क प्लस’ मधील रासायनिक घटक आणि त्यांची एकत्रित कार्यपद्धत
- शेतकऱ्यांसाठी फायदे आणि तणनाशकाचा प्रभावीपणा
- ‘मार्क प्लस’ वापरण्याचे प्रमाण (Dosage)
- सोयाबीन-तूर आंतरपिकासाठीही (Intercropping) उपयुक्त
- कृषी तज्ञांचे मत
सोयाबीन पिकातील तण समस्या आणि नवीन उपाय
महाराष्ट्रातील प्रमुख पिकांपैकी सोयाबीनचा वाटा हा मोठ्या प्रमाणावर आहे. विदर्भ, मराठवाड्यात याची लागवड अधिक प्रमाणात होते. मागील अनेक वर्षांपासून सोयाबीन पीक राज्यात अधिक प्रमाणात घेतले जात असल्याने त्याचा उत्पादन खर्च देखील वाढत आहे. विशेषतः हंगामात मजूर वेळेवर न मिळाल्यामुळे अनेक वेळा शेतामध्ये अनावश्यक तण मोठ्या प्रमाणात उगवते. अशा वेळेस शेतकरी योग्य त्या तणनाशकाचा वापर करून आपल्या शेतातील तणाचा नायनाट करू शकतो. तणाचे योग्य व्यवस्थापन केल्यास सोयाबीनच्या उत्पन्नात देखील लक्षणीय वाढ होते, तसेच योग्य प्रमाणात आणि योग्य वेळी तणनाशकाचा वापर केल्यास मजुरांवरील खर्च देखील कमी होतो. यंदा सोयाबीन उत्पादकांसाठी टाटा कंपनीने ‘मार्क प्लस’ नावाचे एक नवीन प्री-इमर्जन्स तणनाशक बाजारात आणले आहे. याविषयी सविस्तर माहिती कृषी तज्ञ विशाल शेंडगे यांनी दिली आहे.
‘मार्क प्लस’ (Mark Plus): टाटा कंपनीचे नवीन प्री-इमर्जन्स तणनाशक
कृषी मित्र विशाल शेंडगे यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, यावर्षी सोयाबीन पिकासाठी टाटा कंपनीचे ‘मार्क प्लस’ हे एक नवीन आणि जबरदस्त प्री-इमर्जन्स तणनाशक बाजारात उपलब्ध झाले आहे. प्री-इमर्जन्स म्हणजे कोणतेही गवत किंवा पिकातील तण उगवण्यापूर्वीच, जमिनीतील गवताच्या बियांना मारण्याचे काम करणारे तणनाशक. याला ‘बीज नाशक’ असेही म्हटले जाते, कारण ते तणाच्या बियांना उगवण्यापासून रोखते.
‘मार्क प्लस’ कधी आणि कसे वापरावे?
हे तणनाशक वापरण्याच्या दोन प्रमुख पद्धती आहेत:
- सोयाबीन पेरणीच्या ५ ते ६ दिवस अगोदर शेतात फवारणी करावी.
- सोयाबीन पेरणी झाल्या झाल्या, जास्तीत जास्त ४८ ते ७२ तासांच्या आत (म्हणजेच तीन दिवसांच्या आत) याची फवारणी करावी.
‘मार्क प्लस’ मधील रासायनिक घटक आणि त्यांची एकत्रित कार्यपद्धत
टाटा ‘मार्क प्लस’ या तणनाशकामध्ये दोन प्रमुख रासायनिक घटकांचे मिश्रण आहे:
- डायक्लोसुलम (Diclosulam) ०.९%: हा घटक पूर्वी डऊ (Dow) कंपनीच्या ‘स्ट्रॉन्गआर्म’ (Strongarm) या तणनाशकात उपलब्ध होता.
- पेंडीमेथॅलीन (Pendimethalin) ३५%: हा घटक साधारणपणे ‘स्टॉम्प एक्स्ट्रा’ (Stomp Xtra), ‘दोस्त सुपर’ (Dost Super) किंवा टाटा ‘पनीडा’ (Tata Panida) यांसारख्या प्री-इमर्जन्स तणनाशकांमध्ये असतो.
हे दोन्ही घटक ‘सस्पेन्स इमल्सिफाईड कॉन्सन्ट्रेशन’ (Suspense Emulsifiable Concentrate – SE) फॉर्म्युलेशनमध्ये आहेत. या दोन प्रभावी घटकांचे एकत्रित मिश्रण ‘मार्क प्लस’ मध्ये असल्यामुळे त्याची तण नियंत्रण क्षमता वाढते.
शेतकऱ्यांसाठी फायदे आणि तणनाशकाचा प्रभावीपणा
‘मार्क प्लस’ वापरण्याचा मुख्य फायदा म्हणजे सोयाबीन पेरणीनंतर सुरुवातीच्या काळात, सुमारे १५ ते २० दिवसांपर्यंत शेतात तण उगवणार नाही. यामुळे पिकाला सुरुवातीच्या वाढीच्या काळात तणांपासून स्पर्धा राहत नाही. या तणनाशकामुळे जवळपास ६० ते ७० टक्क्यांपर्यंत सोयाबीन पिकातील तणांचे प्रभावी नियंत्रण होऊ शकते, असा दावा कृषी तज्ञांनी केला आहे.
‘मार्क प्लस’ वापरण्याचे प्रमाण (Dosage)
टाटा ‘मार्क प्लस’ हे तणनाशक प्रति एकरी १ लिटर (म्हणजेच १००० मिली) या प्रमाणात वापरावे.
जर फवारणीसाठी १५ ते २० लिटर क्षमतेचा पंप वापरत असाल, तर एका पंपासाठी १०० मिली ‘मार्क प्लस’ वापरावे. एका एकरासाठी साधारणपणे १० पंप फवारणी करावी.
सोयाबीन-तूर आंतरपिकासाठीही (Intercropping) उपयुक्त
अनेक शेतकरी सोयाबीन आणि तूर यांचे आंतरपीक घेतात. अशा आंतरपिकासाठी सुद्धा ‘मार्क प्लस’ हे तणनाशक वापरता येऊ शकते, अशी माहिती श्री. शेंडगे यांनी दिली.
कृषी तज्ञांचे मत
कृषी तज्ञ विशाल शेंडगे यांच्या मते, ‘मार्क प्लस’ हे दोन उत्तम तणनाशक घटकांचे मिश्रण असल्यामुळे सोयाबीन उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी एक चांगला पर्याय ठरू शकतो. योग्य वेळी आणि योग्य प्रमाणात वापरल्यास तण नियंत्रणाचा खर्च कमी होऊन पिकाच्या वाढीस मदत होईल.
