Soybean and Pigeon Pea Intercropping: परभणी कृषी विद्यापीठाचे (Parbhani Agricultural University) प्रा. डॉ. अरुण गुट्टे यांचे मार्गदर्शन; सोयाबीन (Soybean) आणि तूर (Pigeon Pea) आंतरपीक (Intercropping) पद्धतीने १० क्विंटल प्रति एकर उत्पादन शक्य.
- टोकण पद्धतीने उत्पादन वाढीची संधी
- सोयाबीन-तूर आंतरपिकासाठी बेड पद्धतीचा वापर
- उत्पादनासाठी सोयाबीन आणि तुरीच्या विशिष्ट जातींची निवड महत्त्वाची
- योग्य नियोजनातून मध्यम ते भारी जमिनीतही भरघोस उत्पन्न
परभणी (Parbhani):
सध्याच्या काळात शेतीमध्ये नवनवीन प्रयोग आणि योग्य नियोजन हेच शेतकऱ्यांच्या आर्थिक उन्नतीचा मार्ग ठरत आहेत. याच पार्श्वभूमीवर, मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी येथील तज्ञ, प्रा. डॉ. अरुण गुट्टे यांनी शेतकऱ्यांसाठी आयोजित एका प्रशिक्षण व मार्गदर्शन कार्यक्रमात सोयाबीन आणि तूर आंतरपीक पद्धतीच्या माध्यमातून उत्पादन वाढीचे सखोल मार्गदर्शन केले. हा कार्यक्रम गोपीनाथ मुंडे प्रतिष्ठानतर्फे आयोजित करण्यात आला होता.
टोकण पद्धतीने उत्पादन वाढीची संधी
प्रा. डॉ. अरुण गुट्टे यांनी आपल्या मार्गदर्शनात सांगितले की, टोकण पद्धतीने (Dibbling Method) शेती केल्यास शेतकरी आपल्या भागात चांगल्या प्रकारे उत्पादन वाढवू शकतात. ही पद्धत पारंपरिक पेरणी पद्धतीपेक्षा अधिक फायदेशीर ठरू शकते, कारण यामध्ये बियाण्याची योग्य अंतरावर आणि खोलीवर लागवड होते, ज्यामुळे प्रत्येक रोपाला वाढीसाठी पुरेशी जागा आणि पोषक तत्वे मिळतात.
सोयाबीन-तूर आंतरपिकासाठी बेड पद्धतीचा वापर
सोयाबीन आणि तूर या पिकांची आंतरपीक पद्धतीने लागवड करताना बेड पद्धतीचा (Bed Planting) वापर अत्यंत उपयुक्त ठरतो, असे प्रा. गुट्टे यांनी सांगितले. या पद्धतीत, मधल्या फण्यात (Ridge) तूर आणि बाजूच्या दोन्ही सऱ्यांमध्ये (Furrows) सोयाबीनची लागवड करता येते. साधारणपणे पाच ओळींनंतर सरी आल्यास, या पद्धतीमध्ये सोयाबीनचे १० क्विंटल आणि तुरीचेही १० क्विंटल प्रति एकर उत्पादन घेणे शक्य होते. बेड पद्धतीमुळे पाण्याचा योग्य निचरा होतो आणि अतिरिक्त पाण्यामुळे होणारे नुकसान टाळता येते.
उत्पादनासाठी सोयाबीन आणि तुरीच्या विशिष्ट जातींची निवड महत्त्वाची
भरघोस उत्पादनासाठी केवळ लागवड पद्धतच नव्हे, तर पिकांच्या योग्य जातींची (Varieties) निवड करणेही तितकेच महत्त्वाचे आहे, असे प्रा. गुट्टे यांनी अधोरेखित केले. त्यांच्या मते:
- सोयाबीनसाठी: आंतरपीक पद्धतीत सोयाबीनच्या केवळ दोन जातींचा वापर करावा. यामध्ये पहिली जात केडीएस ७५३ (KDS 753) आणि दुसरी जात ६१२ (MAUS 612) यांचा समावेश होतो. या जाती आंतरपिकासाठी आणि स्थानिक हवामानासाठी अधिक अनुकूल आहेत.
- तुरीसाठी: तुरीच्या बाबतीत तीन विशिष्ट जातींची निवड करणे फायदेशीर ठरते. यामध्ये पहिली जात गोदावरी (Godavari – BDN 711), दुसरी जात ७१६ (BDN 716) आणि तिसरी जात जीआरजी ८११ (GRG 811) या आहेत. या जाती चांगल्या उत्पादनासाठी आणि रोग प्रतिकारशक्तीसाठी ओळखल्या जातात.
योग्य नियोजनातून मध्यम ते भारी जमिनीतही भरघोस उत्पन्न
प्रा. डॉ. अरुण गुट्टे यांनी स्पष्ट केले की, जर सोयाबीन आणि तुरीच्या वर नमूद केलेल्या जातींचे योग्य संयोजन (Combination) करून, टोकण आणि बेड पद्धतीचा अवलंब केला, तर आपल्या भागातील मध्यम ते भारी जमिनीमध्येही (Medium to Heavy Soil) प्रति एकर १० क्विंटल सोयाबीन आणि १० क्विंटल तूर असे एकूण भरघोस उत्पादन घेणे शक्य आहे. यासाठी योग्य वेळी खत व्यवस्थापन, पाणी व्यवस्थापन आणि कीड-रोग नियंत्रण या बाबींकडेही लक्ष देणे गरजेचे आहे.
शेतकऱ्यांनी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा आणि कृषी तज्ञांच्या मार्गदर्शनाचा अवलंब केल्यास निश्चितच शेती अधिक फायदेशीर होऊ शकते, असा विश्वास प्रा. डॉ. अरुण गुट्टे यांनी व्यक्त केला.
