Punjab Dakh राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी (Farmers) प्रसिद्ध हवामान अभ्यासक (Weather Expert) पंजाब डख यांनी आगामी पावसाळ्याबाबत (Monsoon Season) आणि पेरणीच्या नियोजनासंदर्भात (Sowing Planning) महत्त्वाचा सल्ला दिला आहे. त्यांच्या मते, येत्या काही दिवसांत राज्यात पावसाला सुरुवात (Rain Start) होणार असून, शेतकऱ्यांनी त्यानुसार आपल्या शेतीकामांचे (Farming Activities) नियोजन करावे.
पंजाब डख यांनी शेतकऱ्यांना आवाहन केले आहे की, ६ जूनपर्यंत (June 6th) त्यांनी आपल्या शेतातील मशागतीची (Tilling / Land Preparation) सर्व कामे पूर्ण करून घ्यावीत. कारण त्यानंतर राज्यात पावसाला सुरुवात होण्याची दाट शक्यता आहे. त्यांनी स्वतःच्या शेतातील मशागतीचे उदाहरण देत, शेतकऱ्यांना पूर्वतयारीचे (Pre-preparation) महत्त्व पटवून दिले आहे.
डख यांच्या अंदाजानुसार, राज्यात पावसाचे दोन प्रमुख टप्पे (Two Main Phases of Rain) अपेक्षित आहेत. पहिला टप्पा ७ जून ते १० जून (June 7th to June 10th) दरम्यान असेल. या काळात राज्याच्या विविध भागांमध्ये चांगला पाऊस (Good Rainfall) होईल, काही ठिकाणी पावसाचा जोर (Rain Intensity) अधिक असू शकतो. विशेष म्हणजे, या चार दिवसांत जवळपास प्रत्येक गावात पावसाची हजेरी लागण्याची शक्यता आहे. हा पाऊस पूर्व विदर्भ (East Vidarbha), पश्चिम विदर्भ (West Vidarbha), दक्षिण महाराष्ट्र (South Maharashtra), उत्तर महाराष्ट्र (North Maharashtra), कोकणपट्टी (Konkan Belt), खानदेश (Khandesh) आणि मराठवाडा (Marathwada) या सर्वच प्रदेशांमध्ये बरसणार आहे. त्यानंतर, दुसरा महत्त्वाचा टप्पा १३ जून ते १७ जून (June 13th to June 17th) दरम्यान असेल. या काळात राज्यात अनेक ठिकाणी जोरदार (Heavy Rain), तर काही ठिकाणी मुसळधार पाऊस (Torrential Rain) पडण्याची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे.
पावसाच्या आगमनाबद्दल (Arrival of Rain) आणि त्याच्या तीव्रतेबद्दल (Intensity of Rain) सविस्तर माहिती देताना डख यांनी सांगितले की, ५ जूनपासूनच (From June 5th) राज्याच्या अनेक भागांमध्ये पावसाला सुरुवात होण्याची चिन्हे दिसत आहेत. ६ जून रोजी पावसाचे प्रमाण (Rainfall Amount) आणि क्षेत्र (Area) विस्तारण्याची शक्यता आहे. ७ जून रोजी पाऊस आणखी विस्तृत क्षेत्र व्यापेल. त्यानंतर ८, ९, १०, ११ आणि १२ जून रोजी पाऊस हळूहळू वाढत जाईल आणि दररोज नवीन भागांमध्ये प्रवेश करेल. थोडक्यात, पावसाचे आगमन आता निश्चित झाले असून, त्याची तीव्रता हळूहळू वाढत जाईल. तथापि, ७, ८ आणि ९ जून रोजी पावसाचा जोर अधिक असेल, तर १३ ते १८ जून दरम्यान अतिवृष्टीसदृश पाऊस (Heavy to Very Heavy Rainfall) पडण्याची शक्यता आहे, असा महत्त्वाचा इशाराही त्यांनी दिला आहे.
ज्या शेतकऱ्यांची शेत दुरुस्तीची कामे (Farm Repair Works) अद्याप अपूर्ण आहेत, त्यांनी आगामी दोन-तीन दिवसांत ती तातडीने पूर्ण करून घ्यावीत, असे आवाहन डख यांनी केले आहे. योग्य प्रमाणात पाऊस पडून जमीन पेरणीयोग्य (Land Suitable for Sowing) (ज्याला ग्रामीण भाषेत ‘रान आंधळं होणं’ (Soil Moisture for Sowing) असे म्हणतात) झाल्यावरच पेरणीला सुरुवात करावी. ज्या शेतकऱ्यांच्या जमिनीला पुरेशी ओल (Sufficient Moisture) मिळाली नसेल, त्यांनी पेरणीची घाई करू नये. तथापि, ज्यांच्या जमिनीत सध्या चांगला ओलावा आहे, ते शेतकरी पेरणीचा (Sowing) विचार करू शकतात.
कापूस लागवड (Cotton Cultivation) करणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी त्यांनी विशेष सल्ला दिला आहे. ते स्वतः यावर्षी ३ बाय १ फूट अंतरावर (3×1 feet spacing) कापूस लागवड करणार असल्याचे त्यांनी सांगितले. या पद्धतीने एकरी (per acre) सुमारे १४ हजार झाडे (14,000 plants) बसतात. जरी कापसाचे झाड (Cotton Plant) कमरेइतके वाढले तरी, या अंतरामुळे चांगला उतारा (Good Yield) मिळतो. खतांचे नियोजन (Fertilizer Management) करताना, सुरुवातीला एकदाच खत (Fertilizer) द्यावे आणि नंतर केवळ पोळ्याच्या (Pola festival time) वेळी अर्धी बॅग युरिया (Urea) द्यावा. अशा नियोजनामुळे ३ बाय १ फूट अंतरावर एकरी १२ ते १४ क्विंटलपर्यंत (12-14 quintals per acre) कापूस उत्पादन (Cotton Production) मिळू शकते, असा त्यांचा अनुभव आहे. शेतकऱ्यांनी आपल्या जमिनीनुसार (According to Soil Type), खर्च कमी करण्यासाठी (To Reduce Cost) अंतर कमी (Reduce Spacing) (उदा. ४ बाय १ फूट) करून लागवड करावी, असेही ते म्हणाले.
“आज ५ तारखेपासूनच बऱ्याच ठिकाणी पावसाला सुरुवात होईल,” असे डख यांनी पुन्हा नमूद केले. “काही ठिकाणी पाऊस पडल्याच्या बातम्या येण्यास सुरुवात होईल आणि ही परिस्थिती यापुढेही कायम राहील.” हवामानात अचानक काही बदल (Sudden Weather Change) झाल्यास, तातडीने नवीन संदेश (New Message/Update) दिला जाईल, असे आश्वासनही त्यांनी दिले आहे. हा संपूर्ण अंदाज त्यांनी त्यांच्या शेतातील प्रत्यक्ष निरीक्षणांवर (Field Observations) आधारित असल्याचे म्हटले आहे.
शेतकरी बांधवांनी पंजाब डख (Punjab Dakh) यांनी दिलेल्या या सल्ल्यानुसार आपल्या शेतीकामांचे आणि पेरणीचे नियोजन (Farming and Sowing Planning) करावे, जेणेकरून आगामी पावसाळ्याचा त्यांना अधिकाधिक फायदा घेता येईल.
