सोयाबीन पिकासाठी उगवणपूर्व तणनाशकांची (Pre-emergent Herbicide for Soybean) निवड करताना शेतकऱ्यांनी जमिनीचा प्रकार आणि मागील अनुभव लक्षात घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. चुकीच्या तणनाशकाच्या वापरामुळे फायद्याऐवजी नुकसान होण्याची शक्यता असते, त्यामुळे योग्य माहिती घेऊनच निर्णय घेणे गरजेचे आहे.
- उगवणपूर्व तणनाशक: मागील वर्षाचा अनुभव आणि योग्य निवडीचे महत्त्व
- डायक्लोसुलम आधारित पर्याय: स्ट्रॉंगआर्म, मार्क आणि मार्क प्लस (Diclosulam, Pendimethalin)
- सुमी मॅक्स (फ्लुमिओक्झाझिन): हलक्या जमिनीत वापरणे धोक्याचे (Flumioxazin Caution)
- ऑथॉरिटी नेक्स्ट: वापरण्यापूर्वी विशेष काळजी (Authority NXT Considerations)
- तणनाशकांचा जमिनीवर होणारा परिणाम आणि सुरक्षित पर्याय
- शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचा सल्ला: डवरणी आणि निंदणी (कोळपणी) चे फायदे
सोयाबीन पिकातील तणनियंत्रण: एक आव्हानात्मक बाब
शेतकरी मित्रांनो, सोयाबीन पिकाची पेरणी केल्यानंतर तणांचा प्रादुर्भाव ही एक मोठी समस्या असते. यावर उपाय म्हणून अनेक शेतकरी उगवणपूर्व तणनाशकांचा वापर करतात. परंतु, मागील वर्षी अनेक शेतकऱ्यांना उगवणपूर्व तणनाशक फवारल्यानंतर फायद्याऐवजी नुकसान झाल्याचे अनुभव आले आहेत. त्यामुळे, सोयाबीन पिकाची पेरणी केल्यानंतर आपल्या जमिनीच्या प्रकारानुसार कोणते तणनाशक वापरावे, याची माहिती असणे आवश्यक आहे, जेणेकरून संभाव्य नुकसान टाळता येईल.
उगवणपूर्व तणनाशक: मागील वर्षाचा अनुभव आणि योग्य निवडीचे महत्त्व
मागील हंगामात अनेक शेतकऱ्यांनी उगवणपूर्व तणनाशकांचा वापर केला, परंतु काही ठिकाणी सोयाबीनच्या उगवणीवर आणि वाढीवर विपरीत परिणाम झाल्याचे दिसून आले. याचे मुख्य कारण म्हणजे जमिनीचा प्रकार विचारात न घेता तणनाशकाची निवड करणे. त्यामुळे, या वर्षी तणनाशक निवडताना अधिक सतर्क राहणे गरजेचे आहे.
डायक्लोसुलम आधारित पर्याय: स्ट्रॉंगआर्म, मार्क आणि मार्क प्लस (Diclosulam, Pendimethalin)
सोयाबीन पिकासाठी उपलब्ध असलेल्या उगवणपूर्व तणनाशकांमध्ये पहिला पर्याय म्हणजे डायक्लोसुलम (Diclosulam) हा घटक असलेले तणनाशक. हे बाजारात स्ट्रॉंगआर्म (Strongarm) किंवा टाटा कंपनीचे मार्क (Mark) या नावाने उपलब्ध आहे. याचा वापर प्रति एकर साडेबारा ग्रॅम या प्रमाणात करावा. जर आपल्या सोयाबीन पिकामध्ये तूर आंतरपीक (Pigeon Pea Intercrop) असेल, तर अशावेळी याचा डोस थोडा कमी करून वापर करता येतो.
याव्यतिरिक्त, डायक्लोसुलम आणि पेंडीमेथिलिन (Pendimethalin) हे घटक एकत्र असलेले टाटा कंपनीचे मार्क प्लस (Mark Plus) नावाचे तणनाशकही बाजारात उपलब्ध आहे. याचा वापर प्रति एकर एक लिटर या प्रमाणात करावा लागतो.
सुमी मॅक्स (फ्लुमिओक्झाझिन): हलक्या जमिनीत वापरणे धोक्याचे (Flumioxazin Caution)
सोयाबीनसाठी दुसरे महत्त्वाचे उगवणपूर्व तणनाशक म्हणजे सुमी मॅक्स (Sumi Max). या तणनाशकाची फवारणी करताना विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे. जर सुमी मॅक्स फवारलेल्या शेतात दुबार पेरणीचे (Re-sowing) संकट आले, तर दुबार पेरणी केलेल्या पिकाच्या उगवण क्षमतेवर विपरीत परिणाम होऊ शकतो.
याची कारणे आणि घ्यावयाची काळजी:
- जमिनीचा प्रकार: जर आपली जमीन हलकी (Light Soil), उथळ (Shallow Soil) असेल किंवा जमिनीत चिकन मातीचे प्रमाण कमी असेल, तर अशा हलक्या जमिनीत सुमी मॅक्सचा वापर अजिबात करू नये.
- मागील अनुभव: मागील वर्षी ज्या शेतकऱ्यांनी हलक्या जमिनीत या तणनाशकाची फवारणी केली, त्यांना उगवण क्षमतेत समस्या आणि सोयाबीनच्या वाढीवर परिणाम झाल्याचे दिसून आले.
- शिफारस: त्यामुळे, जर आपली जमीन मध्यम ते भारी प्रकारची असेल, तरच सुमी मॅक्स या तणनाशकाचा वापर करावा.
ऑथॉरिटी नेक्स्ट: वापरण्यापूर्वी विशेष काळजी (Authority NXT Considerations)
सोयाबीन पिकासाठी तिसरा पर्याय म्हणजे एफएमसी (FMC) कंपनीचे ऑथॉरिटी नेक्स्ट (Authority NXT) हे तणनाशक. याचा वापर प्रति एकर ५०० ग्रॅम या प्रमाणात करावा लागतो. या तणनाशकाचा वापर करतानाही काही बाबी लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे:
- जमिनीचा प्रकार: हलक्या आणि उथळ जमिनीत याचा वापर टाळावा.
- पाणी साचल्यास धोका: ज्या ठिकाणी पाणी साचते (Water Stagnation), अशा ठिकाणी या तणनाशकाचे कॉन्सन्ट्रेशन (Concentration) वाढते, ज्यामुळे सोयाबीनची वाढ खुंटते किंवा पिकावर स्कॉर्चिंग इफेक्ट (Scorching Effect) दिसून येऊ शकतो.
- कधी वापरावे: जर आपल्या जमिनीत तणांचा प्रादुर्भाव खूप जास्त असेल, तरच या तणनाशकाचा विचार करावा.
तणनाशकांचा जमिनीवर होणारा परिणाम आणि सुरक्षित पर्याय
कोणतेही तणनाशक, मग ते उगवणपूर्व असो वा उगवणपश्चात, त्याच्या फवारणीनंतर जमिनीतील उपयुक्त जिवाणूंची (Soil Microbes) संख्या कमी होते. तसेच, सोयाबीन पिकाच्या मुळांवरील रायझोबियमच्या गाठींचे (Rhizobium Nodules) प्रमाणही तणनाशक फवारलेल्या शेतामध्ये कमी झालेले आढळते. याउलट, ज्या ठिकाणी डवरणी आणि निंदणी (कोळपणी) (Hoeing and Weeding) केली जाते, अशा शेतांमध्ये रायझोबियम गाठींचे प्रमाण जास्त आढळून येते आणि पर्यायाने उत्पादनही चांगले मिळते.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचा सल्ला: डवरणी आणि निंदणी (कोळपणी) चे फायदे
जर आपल्या शेतात तणांचा प्रादुर्भाव कमी असेल, तर पेरणीनंतर १५-१६ दिवसांनी उगवणपश्चात तणनाशकाचा (Post-emergent Herbicide) वापर करणे किंवा डवरणी आणि निंदणी (कोळपणी) करणे हा एक चांगला आणि सुरक्षित पर्याय आहे. उत्पादनाच्या दृष्टीने विचार केल्यास, शक्य असल्यास डवरणी आणि निंदणी (कोळपणी) करणे हीच सर्वोत्तम पद्धत आहे. यामुळे जमिनीची सुपीकता टिकून राहते आणि पिकालाही फायदा होतो.
शेतकऱ्यांनी मागील वर्षी वापरलेल्या तणनाशकाचा अनुभव आणि त्याचा पिकावर झालेला परिणाम लक्षात घेऊन, तसेच आपल्या जमिनीचा प्रकार ओळखूनच या वर्षी तणनाशकाची निवड करावी, जेणेकरून आर्थिक नुकसान टाळता येईल.
