मुख्य मथळा: मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजनेचा (Mukhymantri Mazi Ladki Bahin Yojana) मे महिन्याचा हप्ता लवकरच वितरित होणार; उपमुख्यमंत्री अजित पवारांकडून ३,७५० कोटींच्या निधीस मंजुरी. तथापि, नवीन कठोर निकषांमुळे (New Eligibility Criteria) अनेक महिला योजनेतून वगळल्या जाण्याची शक्यता.
मुंबई (Mumbai):
राज्यातील लाखो महिला भगिनींसाठी अत्यंत महत्त्वाची असलेल्या “मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजने” (Mazi Ladki Bahin Scheme) संदर्भात एक मोठी घडामोड समोर आली आहे. एकीकडे मे महिन्याच्या हप्त्याचे वितरण लवकरच सुरू होणार असल्याची आनंदाची बातमी असताना, दुसरीकडे योजनेच्या निकष जीआर प्रमाणे राबवण्यास सुरुवात करण्यात आल्याने अनेक महिला लाभार्थी या योजनेतून बाहेर फेकल्या जाण्याची दाट शक्यता निर्माण झाली आहे.
उपशीर्षक:
- मे महिन्याचा हप्ता लवकरच खात्यात (May Installment Credit Soon)
- लाभार्थी स्क्रुटनी आणि फेरतपासणी तीव्र (Beneficiary Scrutiny Intensified)
- ‘या’ महिला होणार योजनेतून बाहेर; नवीन अपात्रता निकष (New Exclusion Criteria for Ladki Bahin Yojana)
- नमो शेतकरी आणि पीएम किसान लाभार्थ्यांसाठी महत्त्वाचा बदल (Changes for Namo Shetkari & PM Kisan Beneficiaries)
- शासनाचा नेमका उद्देश काय? (Government’s Objective Behind Changes)
मे महिन्याचा हप्ता लवकरच खात्यात (May Installment Credit Soon)
राज्याचे उपमुख्यमंत्री आणि अर्थमंत्री अजित दादा पवार (Ajit Pawar) यांनी नुकतीच “मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजने”च्या मे महिन्याच्या हप्त्यासाठी लागणाऱ्या ३७५० कोटी रुपयांच्या निधीच्या चेकवर स्वाक्षरी केली आहे. या निर्णयामुळे योजनेसाठी पात्र असलेल्या महिला भगिनींच्या बँक खात्यामध्ये मे महिन्याचे १५०० रुपये येत्या दोन ते तीन दिवसांत जमा केले जाणार असल्याची माहिती खुद्द अजित पवार यांच्याकडून अकोला येथील कार्यक्रमादरम्यान देण्यात आली आहे. ही बातमी निश्चितच अनेक कुटुंबांसाठी दिलासादायक आहे.
लाभार्थी स्क्रुटनी आणि फेरतपासणी तीव्र (Beneficiary Scrutiny Intensified)
मे महिन्याचा हप्ता जमा होण्यापूर्वीच राज्य सरकारने योजनेच्या लाभार्थ्यांची कसून छाननी (Scrutiny) आणि फेरतपासणी प्रक्रिया सुरू केली आहे. प्रत्येक जिल्ह्यानुसार ही तपासणी मोहीम राबवली जात असून, योजनेचा लाभ खऱ्या अर्थाने गरजू आणि पात्र महिलांपर्यंतच पोहोचावा, अपात्र व्यक्तींना वगळले जावे हा यामागील उद्देश असल्याचे सांगितले जात आहे. या फेरतपासणीमुळे मोठ्या संख्येने सध्याच्या लाभार्थी महिला योजनेतून कमी होण्याची शक्यता वर्तवण्यात येत आहे.
‘या’ महिला होणार योजनेतून बाहेर; यापूर्वीच्या जीआर नुसार अपात्रता निकष (New Exclusion Criteria for Ladki Bahin Yojana)
फेर तपासणी प्रक्रियेत काही महत्त्वाचे अपात्रतेचे निकष लावण्यात आले आहेत, ज्यामुळे अनेक महिला लाडकी बहीण योजनेच्या लाभापासून वंचित राहू शकतात. ते निकष खालीलप्रमाणे:
- चारचाकी वाहनधारक कुटुंब: ज्या महिलांच्या कुटुंबातील कोणत्याही सदस्याच्या नावे चारचाकी वाहन (Four-Wheeler Vehicle) नोंदणीकृत असेल, अशा महिला लाभार्थ्यांची नावे यादीतून वगळण्यात येत आहेत.
- अडीच लाखांवरील वार्षिक उत्पन्न: ज्या कुटुंबांचे वार्षिक उत्पन्न (Annual Income) अडीच लाख रुपयांपेक्षा जास्त आहे, अशा कुटुंबातील महिला भगिनींना देखील या योजनेचा लाभ मिळणार नाही.
- इतर सरकारी योजनांचे लाभार्थी: ज्या महिला भगिनींना इतर कोणत्याही सरकारी योजनेतून प्रति महिना १५०० रुपयांपेक्षा जास्त आर्थिक लाभ मिळत आहे, त्यांनाही “माझी लाडकी बहीण योजने”तून वगळले जाणार आहे.
नमो शेतकरी आणि पीएम किसान लाभार्थ्यांसाठी महत्त्वाचा बदल (Changes for Namo Shetkari & PM Kisan Beneficiaries)
शेतकरी कुटुंबातील महिलांसाठी एक मोठा बदल करण्यात आला आहे. ज्या महिला भगिनींना “नमो शेतकरी महासन्मान निधी योजना” (Namo Shetkari Mahasanman Nidhi Yojana) किंवा “पीएम किसान सन्मान निधी योजना” (PM Kisan Samman Nidhi Yojana) या दोन्ही योजनांतर्गत (किंवा दोन्ही मिळून) वार्षिक १२,००० रुपयांचा लाभ मिळत आहे, अशा भगिनींना “माझी लाडकी बहीण योजने”अंतर्गत आता पूर्ण १५०० रुपये न मिळता, केवळ ५०० रुपये प्रति महिना दिले जातील. म्हणजेच त्यांच्या लाडकी बहीण योजनेच्या लाभात १००० रुपयांची कपात करण्यात आली आहे.
शासनाचा नेमका उद्देश काय? (Government’s Objective Behind Changes)
शासनाच्या या कठोर पावलांमागे योजनेतील गैरप्रकार टाळणे, निधीचा योग्य वापर करणे आणि खऱ्या अर्थाने आर्थिक मदतीची गरज असलेल्या शेवटच्या घटकातील महिलांपर्यंत लाभ पोहोचवणे हा उद्देश असल्याचे सांगितले जात आहे. या बदलांमुळे योजनेच्या अंमलबजावणीत अधिक पारदर्शकता (Transparency in Scheme) येण्याची अपेक्षा आहे. तथापि, अचानक झालेल्या या बदलांमुळे आणि विशेषतः शेतकरी महिलांच्या लाभात झालेल्या कपातीमुळे अनेक लाभार्थी कुटुंबांमध्ये नाराजीचा सूर उमटण्याची शक्यता आहे.
एकंदरीत, “माझी लाडकी बहीण योजने”चा मे महिन्याचा हप्ता लवकरच मिळणार असला तरी, जी आर नुसार निकष आणि सुरू असलेली फेरतपासणी यामुळे अनेक महिलांना या योजनेचा लाभ गमवावा लागण्याची चिन्हे दिसत आहेत.