मुख्य मथळा: केंद्र सरकारकडून खरीप हंगाम २०२५-२६ साठी (Kharif Season MSP 2025-26) १४ प्रमुख पिकांचे किमान आधारभूत किंमत (Minimum Support Price – MSP) जाहीर; कापूस, सोयाबीन, तूरसह अनेक पिकांच्या दरात भरीव वाढ, शेतकऱ्यांसाठी दिलासादायक बातमी.
उपशीर्षके:
- केंद्रीय मंत्रिमंडळाच्या आर्थिक व्यवहार समितीचा महत्त्वपूर्ण निर्णय
- कापूस आणि सोयाबीनच्या हमीभावात लक्षणीय वाढ, शेतकऱ्यांमध्ये आनंदाचे वातावरण
- तूर, मूग, उडीद, नाचणीसह इतर पिकांच्याही दरात वाढ
- उत्पादन खर्चाच्या दीडपट हमीभाव देण्याच्या धोरणाचे प्रतिबिंब
- शेतकऱ्यांच्या उत्पन्न वाढीसाठी सरकारचे निरंतर प्रयत्न
नवी दिल्ली (New Delhi) / मुंबई (Mumbai), २८ मे २०२५:
राज्यभरातील तसेच देशभरातील लाखो शेतकऱ्यांसाठी (Farmers) एक अत्यंत दिलासादायक आणि आर्थिकदृष्ट्या महत्त्वपूर्ण बातमी समोर आली आहे. केंद्र शासनाने आगामी खरीप हंगाम २०२५-२६ करिता १४ प्रमुख पिकांसाठी किमान आधारभूत किंमत (हमीभाव – MSP) जाहीर केली आहे. पंतप्रधान श्री नरेंद्र मोदी यांच्या अध्यक्षतेखालील आर्थिक व्यवहार विषयक मंत्रिमंडळ समितीने (Cabinet Committee on Economic Affairs – CCEA) आज, २८ मे २०२५ रोजी झालेल्या बैठकीत या दरवाढीला मंजुरी दिली. या निर्णयामुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनासाठी अधिक चांगला मोबदला मिळण्यास मदत होणार असून, त्यांच्या उत्पन्नात वाढ होण्याची अपेक्षा आहे.
केंद्रीय मंत्रिमंडळाच्या आर्थिक व्यवहार समितीचा महत्त्वपूर्ण निर्णय
शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतमालाला योग्य भाव मिळावा आणि शेती व्यवसाय किफायतशीर व्हावा, या उद्देशाने केंद्र सरकारने हा महत्त्वाचा निर्णय घेतला आहे. २०२५-२६ च्या विपणन हंगामासाठी (Marketing Season) जाहीर करण्यात आलेल्या या हमीभावांमध्ये मागील वर्षाच्या तुलनेत बहुतांश पिकांसाठी लक्षणीय वाढ करण्यात आली आहे.
कापूस आणि सोयाबीनच्या हमीभावात लक्षणीय वाढ, शेतकऱ्यांमध्ये आनंदाचे वातावरण
महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाची असणारी नगदी पिके म्हणजे कापूस आणि सोयाबीन. या दोन्ही पिकांच्या हमीभावात भरीव वाढ करण्यात आली आहे:
- कापूस (Cotton): कापसाच्या हमीभावात प्रति क्विंटल ५८९ रुपयांची वाढ करण्यात आली आहे.
मध्यम धाग्याच्या कापसाचा (Medium Staple) नवीन हमीभाव आता ७७१० रुपये प्रति क्विंटल झाला आहे (पूर्वी ७१२१ रुपये).
लांब धाग्याच्या कापसाचा (Long Staple) नवीन हमीभाव आता ८११० रुपये प्रति क्विंटल झाला आहे (पूर्वी ७५२१ रुपये).
- सोयाबीन (पिवळे) (Soybean Yellow): सोयाबीनच्या हमीभावात प्रति क्विंटल ४३६ रुपयांची वाढ झाली असून, नवीन भाव ५३२८ रुपये प्रति क्विंटल निश्चित करण्यात आला आहे (पूर्वी ४८९२ रुपये).
शेतकरी सोयाबीनला किमान ६००० रुपये आणि कापसाला १०,००० रुपये प्रति क्विंटल भावाची मागणी करत होते. त्या तुलनेत ही वाढ कमी असली तरी, मागील वर्षाच्या तुलनेत झालेली वाढ शेतकऱ्यांना काहीसा दिलासा देणारी आहे.
तूर, मूग, उडीद, नाचणीसह इतर पिकांच्याही दरात वाढ
इतर प्रमुख खरीप पिकांच्या हमीभावात झालेली वाढ खालीलप्रमाणे (प्रति क्विंटल रुपयांमध्ये):
- धान (सामान्य) (Paddy Common): नवीन हमीभाव २३६९ रुपये (६९ रुपयांची वाढ).
- धान (ग्रेड ए) (Paddy Grade A): नवीन हमीभाव २३८९ रुपये (६९ रुपयांची वाढ).
- ज्वारी (हायब्रीड) (Jowar Hybrid): नवीन हमीभाव ३६९९ रुपये (३२८ रुपयांची वाढ).
- ज्वारी (मालदांडी) (Jowar Maldandi): नवीन हमीभाव ३७४९ रुपये (३२८ रुपयांची वाढ).
- बाजरी (Bajra): नवीन हमीभाव २७७५ रुपये (१५० रुपयांची वाढ).
- नाचणी (रागी) (Ragi): नवीन हमीभाव ४८८६ रुपये (५९६ रुपयांची वाढ). ही मागील वर्षाच्या तुलनेत एक मोठी वाढ आहे.
- मका (Maize): नवीन हमीभाव २४०० रुपये (१७५ रुपयांची वाढ).
- तूर/अरहर (Tur/Arhar): नवीन हमीभाव ८००० रुपये (४५० रुपयांची वाढ).
- मूग (Moong): नवीन हमीभाव ८७६८ रुपये (८६ रुपयांची वाढ).
- उडीद (Urad): नवीन हमीभाव ७८०० रुपये (४०० रुपयांची वाढ).
- भुईमूग (Groundnut): नवीन हमीभाव ७२६३ रुपये (४८० रुपयांची वाढ).
- सूर्यफूल (Sunflower Seed): नवीन हमीभाव ७७२१ रुपये (४४१ रुपयांची वाढ).
- तीळ (Sesamum): नवीन हमीभाव ९८४६ रुपये (५७९ रुपयांची वाढ).
- कारळे (नायजरसीड) (Nigerseed): नवीन हमीभाव ९५३७ रुपये (८२० रुपयांची वाढ). ही हमीभावातील सर्वाधिक निव्वळ वाढ आहे.
उत्पादन खर्चाच्या दीडपट हमीभाव देण्याच्या धोरणाचे प्रतिबिंब
२०१८-१९ च्या केंद्रीय अर्थसंकल्पात जाहीर केल्याप्रमाणे, उत्पादन खर्चाच्या किमान दीडपट हमीभाव देण्याच्या धोरणाला अनुसरून ही वाढ करण्यात आली असल्याचे केंद्र सरकारने म्हटले आहे. शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादन खर्चावर मिळणाऱ्या अपेक्षित नफ्याचे प्रमाण बाजरीसाठी सर्वाधिक (६३%), त्यानंतर मका (५९%), तूर (५९%) आणि उडीद (५३%) असण्याचा अंदाज आहे. उर्वरित पिकांसाठी, शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादन खर्चावर ५०% नफा मिळण्याचा अंदाज आहे.
शेतकऱ्यांच्या उत्पन्न वाढीसाठी सरकारचे निरंतर प्रयत्न
मागील काही वर्षांपासून सरकार तृणधान्यांऐवजी डाळी, तेलबिया आणि पौष्टिक तृणधान्ये/श्री अन्न (Nutri-cereals/Shree Anna) यांसारख्या पिकांच्या लागवडीला प्रोत्साहन देत आहे, त्यासाठी या पिकांना जास्त हमीभाव दिला जात आहे. २०१४-१५ ते २०२४-२५ या कालावधीत धानाची खरेदी आणि शेतकऱ्यांना हमीभावापोटी देण्यात आलेल्या रकमेत २००४-०५ ते २०१३-१४ या कालावधीच्या तुलनेत लक्षणीय वाढ झाल्याचेही आकडेवारीवरून स्पष्ट होते.
एकंदरीत, खरीप पिकांच्या हमीभावात झालेली ही वाढ शेतकऱ्यांसाठी एक सकारात्मक बाब असून, यामुळे त्यांच्या आर्थिक परिस्थितीत सुधारणा होण्यास मदत होईल, अशी आशा आहे.
