Fertilizer Prices 2025: आगामी २०२५ वर्षासाठी रासायनिक खतांच्या (Chemical Fertilizers) किमतीत वाढ झाली; डीएपी, पोटॅश, एनपीके महागले, युरियाचे दर मात्र स्थिर.
पेरणीच्या तोंडावर खतांच्या दरांमुळे शेतकरी धास्तावले (Introduction: Farmers Concerned About Fertilizer Prices Before Sowing)
राज्यात मान्सूनच्या (Monsoon) आगमनाची चाहूल लागताच खरीप हंगामाच्या (Kharif Season) पेरणीची लगबग सर्वत्र सुरू झाली आहे. शेतकरी (Farmers) बी-बियाणे (Seeds) आणि रासायनिक खतांच्या (Chemical Fertilizers) खरेदीसाठी बाजारपेठ गाठत आहेत. विशेषतः कापूस (Cotton), सोयाबीन (Soybean) अशा प्रमुख पिकांसाठी खतांची आवश्यकता असते आणि अनेक शेतकरी पेरणीपूर्वीच खतांची खरेदी करून ठेवण्याचा प्रयत्न करतात. सध्या जरी मान्सून पूर्णपणे सक्रिय झाला नसला तरी, शेतकरी पेरणीपूर्व मशागतीची कामे उरकून घेत आहेत. अशा महत्त्वपूर्ण काळात, २०२५ या आगामी वर्षासाठी खतांच्या नवीन किमती जाहीर झाल्या असून, त्या शेतकऱ्यांच्या चिंतेत भर टाकणाऱ्या आहेत. मागील वर्षाच्या, म्हणजेच २०२४ च्या तुलनेत या दरांमध्ये काय बदल झाले आहेत, कोणत्या खतांच्या किमती वाढल्या आहेत आणि कोणत्या खतांचे दर स्थिर आहेत, याचा सविस्तर आढावा घेणे शेतकऱ्यांच्या आर्थिक नियोजनासाठी (Financial Planning) अत्यंत महत्त्वाचे ठरणार आहे. उत्पादन खर्च (Production Cost) आणि नफा यांचे गणित खतांच्या दरांवर मोठ्या प्रमाणात अवलंबून असते.
डीएपी (DAP) खताच्या दरात सर्वाधिक वाढ (Significant Hike in DAP Fertilizer Price)
शेतकऱ्यांमध्ये सर्वाधिक लोकप्रिय आणि मोठ्या प्रमाणात वापरल्या जाणाऱ्या डाय-अमोनियम फॉस्फेट (Di-Ammonium Phosphate – DAP) खताच्या दरात २०२४ च्या तुलनेत २०२५ साठी लक्षणीय वाढ झाली आहे. २०२४ मध्ये ५० किलो डीएपी बॅगची किंमत ₹ १,३५० होती, जी २०२५ साठी वाढून ₹ १,५५० झाली आहे. याचाच अर्थ, डीएपीच्या दरात प्रति बॅग ₹ २०० ची निव्वळ वाढ झाली आहे, जी टक्केवारीमध्ये सुमारे १४.८% इतकी आहे. ही वाढ शेतकऱ्यांच्या खत खरेदीच्या बजेटवर थेट आणि मोठा परिणाम करणारी आहे.
पोटॅश (MOP) आणि विविध एनपीके (NPK) खतांच्या किमतीतही दरवाढ (Price Increase in MOP and Various NPK Fertilizers)
पिकांच्या सर्वांगीण वाढीसाठी आणि उत्तम प्रतीच्या उत्पादनासाठी आवश्यक असलेले म्युरिएट ऑफ पोटॅश (Muriate of Potash – MOP) आणि विविध प्रकारच्या एनपीके (NPK – नायट्रोजन, फॉस्फरस, पोटॅशियम) मिश्रखतांच्या दरातही वाढ झाली आहे. म्युरिएट ऑफ पोटॅशचा (MOP) २०२४ मधील ५० किलो बॅगचा दर ₹ १,६०० ते ₹ १,७०० (विभागानुसार बदल) होता, जो २०२५ साठी ₹ १,७०० ते ₹ १,८०० झाला आहे, म्हणजेच प्रति बॅग सुमारे ₹ १०० ची वाढ. त्याचप्रमाणे, एनपीके १५:१५:१५ खताचा दर ₹ १,२०० वरून ₹ १,३०० (₹ १०० वाढ, सुमारे ८.३%) झाला आहे, एनपीके २०:२०:० खताचा दर ₹ १,१०० वरून ₹ १,२०० (₹ १०० वाढ, सुमारे ९.१%) झाला आहे, आणि एनपीके १०:२६:२६ खताचा दर ₹ १,२५० वरून ₹ १,४०० (₹ १५० वाढ, सुमारे १२%) झाला आहे.
युरियाच्या (Urea) दरात दिलासा: कोणताही बदल नाही (Relief in Urea Prices: No Change)
शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वपूर्ण आणि दिलासादायक बाब म्हणजे, सर्वाधिक वापरल्या जाणाऱ्या युरियाच्या (Urea) दरात २०२५ साठी कोणताही बदल झालेला नाही. हे दर स्थिर ठेवण्यात आले आहेत. २०२४ प्रमाणेच, २०२५ मध्येही ४५ किलो युरिया बॅगची किंमत ₹ २६६ इतकीच राहील. यामुळे दरात कोणतीही वाढ झालेली नाही (No Change). युरियाच्या दरातील ही स्थिरता निश्चितच शेतकऱ्यांवरील वाढत्या आर्थिक बोजाला काही प्रमाणात लगाम घालण्यास मदत करेल.
सिंगल सुपर फॉस्फेट (SSP) आणि अमोनियम सल्फेट (Ammonium Sulphate) दरात किरकोळ वाढ (Minor Increase in SSP and Ammonium Sulphate Prices)
स्फुरद आणि गंधक यांसारखी महत्त्वाची अन्नद्रव्ये पुरवणारे सिंगल सुपर फॉस्फेट (Single Super Phosphate – SSP) आणि नत्र व गंधक पुरवणारे अमोनियम सल्फेट (Ammonium Sulphate) या खतांच्या दरात तुलनेने किरकोळ वाढ झाली आहे. सिंगल सुपर फॉस्फेटचा (SSP) २०२४ मधील ५० किलो बॅगचा दर ₹ ४०० ते ₹ ४२० होता, जो २०२५ साठी ₹ ४०० ते ₹ ४५० झाला आहे, म्हणजेच प्रति बॅग सुमारे ₹ ३० ची वाढ (सुमारे ७.१%). त्याचप्रमाणे, अमोनियम सल्फेटचा दर ५० किलो बॅगसाठी ₹ ५०० – ५५० वरून ₹ ५२० – ५७० झाला आहे, म्हणजेच प्रति बॅग सुमारे ₹ २० ची वाढ (सुमारे ४%).
कॅल्शियम अमोनियम नायट्रेट (CAN) आणि झिंक सल्फेट (Zinc Sulphate) देखील महागले (Calcium Ammonium Nitrate and Zinc Sulphate Also Become Costlier)
इतर विशेष आणि सूक्ष्म अन्नद्रव्ये (Micronutrients) पुरवणाऱ्या खतांच्या दरातही वाढ झाली आहे. कॅल्शियम अमोनियम नायट्रेट (Calcium Ammonium Nitrate – CAN) या खताचा २०२४ मधील ५० किलो बॅगचा दर ₹ १,२०० ते ₹ १,२५० होता, जो २०२५ साठी ₹ १,२५० ते ₹ १,३०० झाला आहे, म्हणजेच प्रति बॅग ₹ ५० ची वाढ (सुमारे ४%). झिंक सल्फेटचा (Zinc Sulphate) दर ५० किलो बॅगसाठी ₹ १,८०० – १,९०० वरून ₹ १,९०० – २,००० झाला आहे, म्हणजेच प्रति बॅग सुमारे ₹ १०० ची वाढ (सुमारे ५.३%).
निष्कर्ष आणि शेतकऱ्यांसाठी सूचना (Conclusion and Advisory for Farmers)
एकंदरीत पाहिल्यास, युरिया वगळता बहुतेक प्रमुख रासायनिक खतांच्या दरात २०२५ साठी वाढ झाल्याचे स्पष्ट होत आहे. विशेषतः डीएपी आणि काही एनपीके खतांमधील दरवाढ ही लक्षणीय असून, ती शेतकऱ्यांच्या उत्पादन खर्चावर (Agricultural Input Cost) थेट परिणाम करत आहे. यामुळे शेतकऱ्यांच्या नफ्याचे प्रमाण कमी होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. अशा परिस्थितीत, शेतकऱ्यांनी खत खरेदी करताना अधिक सजग राहणे आणि खतांचा वापर करताना योग्य नियोजन करणे (Fertilizer Management) अत्यंत आवश्यक आहे. माती परीक्षण (Soil Testing) करून पिकांच्या गरजेनुसारच खतांचा संतुलित वापर करणे, सेंद्रिय खतांचा (Organic Fertilizers) जास्तीत जास्त वापर करणे आणि शासनाच्या विविध कृषी योजनांचा (Government Schemes) लाभ घेणे यासारख्या उपाययोजनांचा अवलंब करणे फायद्याचे ठरू शकते. तसेच, हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की खतांचे दर हे काही प्रमाणात विभागानुसार, खत कंपनीनुसार आणि बाजारातील मागणी व पुरवठ्यानुसार बदलू शकतात. त्यामुळे, शासनाकडून खतांवरील सबसिडी (Subsidy on Fertilizers) किंवा दरांबाबत वेळोवेळी केल्या जाणाऱ्या अधिकृत घोषणांकडेही शेतकऱ्यांनी बारकाईने लक्ष ठेवावे, जेणेकरून त्यांना योग्य दरात आणि वेळेवर खते उपलब्ध होऊ शकतील आणि त्यांचे आर्थिक नुकसान टाळता येईल.
