Dr Ramchandra Sable: महाराष्ट्रात यंदा जून ते सप्टेंबर दरम्यान सरासरीच्या १०६% पावसाचा अंदाज (Rainfall Prediction), डॉ. रामचंद्र साबळे यांच्याकडून १५ स्थानकांचा विभागनिहाय दीर्घकालीन पावसाचा अहवाल सादर; पेरणीसाठी (Sowing Advice) मोलाचा सल्ला.
पुणे (Pune), २ जून २०२४ (सोमवार):
महाराष्ट्रातील शेतकरी आणि सर्वसामान्य नागरिकांसाठी एक दिलासादायक बातमी आहे. प्रसिद्ध हवामान तज्ञ डॉ. रामचंद्र साबळे यांनी आज, २ जून २०२४ रोजी, आगामी पावसाळ्यातील जून ते सप्टेंबर या चार महिन्यांच्या कालावधीसाठी महाराष्ट्रातील पावसाचा सविस्तर दीर्घकालीन अंदाज (Long Range Weather Forecast) जाहीर केला आहे. ‘डॉ. रामचंद्र साबळे ऑफिशियल युट्यूब चॅनल’ द्वारे प्रसारित केलेल्या या अंदाजानुसार, राज्यात यंदा सरासरीच्या १०६% पाऊस होण्याची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. हा अंदाज राज्यातील १५ विविध कृषी हवामान केंद्रांवरून (Agro-Meteorological Stations) गोळा केलेल्या माहितीवर आधारित असून, शेतकऱ्यांना खरीप हंगामातील पिकांच्या पेरणीचे नियोजन करण्यासाठी अत्यंत महत्त्वपूर्ण ठरणार आहे.
चार महिन्यांचा सविस्तर पावसाचा अंदाज जाहीर (Four Month Rain Forecast)
डॉ. साबळे यांनी आपल्या व्हिडिओ संदेशाद्वारे सविस्तर माहिती देताना सांगितले की, ते आज जून ते सप्टेंबर या चार महिन्यांसाठी विदर्भ (Vidarbha), मराठवाडा (Marathwada), उत्तर महाराष्ट्र (North Maharashtra), दक्षिण-पश्चिम महाराष्ट्र (South-West Maharashtra) आणि कोकण (Konkan) या राज्याच्या पाच प्रमुख विभागांमधील १५ केंद्रांचा लांब पल्ल्याचा पावसाचा अंदाज सादर करत आहेत. एकूणच, महाराष्ट्रात सरासरीच्या तुलनेत १०६% पाऊस अपेक्षित आहे. हा अंदाज तयार करताना कमाल तापमान (Maximum Temperature), सकाळ व दुपारची सापेक्ष आर्द्रता (Relative Humidity), वाऱ्याचा ताशी वेग (Wind Speed) आणि सूर्यप्रकाशाचा कालावधी (Sunshine Hours) यांसारख्या अनेक महत्त्वाच्या हवामानशास्त्रीय घटकांचा बारकाईने अभ्यास करण्यात आला आहे.
विभागनिहाय आणि स्थाननिहाय पावसाचे भाकीत (Region Wise Rainfall Prediction)
डॉ. साबळे यांनी प्रत्येक विभागातील प्रमुख केंद्रांवर अपेक्षित असलेल्या पावसाचे आकडेवारीसह विश्लेषण केले.
पश्चिम विदर्भातील अकोला (Akola) येथे सरासरी ६८३ मि.मी. पावसाच्या तुलनेत ७२१ मि.मी. (सरासरीच्या १०५%) पाऊस अपेक्षित आहे. मध्य विदर्भातील नागपूर (Nagpur) येथे सरासरी ९५८ मि.मी. पाऊस असून, तितकाच म्हणजे सरासरीच्या १००% पाऊस पडण्याचा अंदाज आहे. यवतमाळ (Yavatmal) येथेही सरासरी ८८२ मि.मी. इतकाच (१००%) पाऊस अपेक्षित आहे. पूर्व विदर्भातील शिंदेवाही (चंद्रपूर – Chandrapur) येथे सरासरी ११९१ मि.मी. पाऊस होतो आणि यंदाही तितकाच पाऊस (१००%) होण्याची शक्यता आहे. डॉ. साबळे यांनी नमूद केले की, विदर्भात साधारणपणे पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पावसाचे प्रमाण वाढत जाते.
मराठवाड्यातील परभणी (Parbhani) येथे सरासरी ८१५ मि.मी. पाऊस असतो, तिथे यंदा ९۰४ मि.मी. (सरासरीच्या ११०%) पाऊस पडण्याची शक्यता आहे. कोकणातील दापोली (Dapoli) येथे सरासरी ३३३९ मि.मी. पावसाच्या तुलनेत यंदा ३५४७ मि.मी. (सरासरीच्या १०६%) पाऊस अपेक्षित आहे.
उत्तर महाराष्ट्रात एकूण सरासरीच्या १०४% पाऊस अपेक्षित असून, निफाड (नाशिक – Nashik) येथे सरासरी ४३२ मि.मी. ऐवजी ४८९ मि.मी. (सरासरीच्या ११३%), धुळे (Dhule) येथे सरासरी ४८१ मि.मी. इतकाच (१००%), तर जळगाव (Jalgaon) येथेही सरासरी ६४० मि.मी. इतकाच (१००%) पाऊस पडण्याचा अंदाज आहे.
पश्चिम महाराष्ट्राचा विचार करता, कोल्हापूर (Kolhapur) येथे सरासरी ७०६ मि.मी. पावसाऐवजी ७१३ मि.मी. (सरासरीच्या १०१%), कराड (Karad) येथे सरासरी ५७० मि.मी. ऐवजी ६१८ मि.मी. (सरासरीच्या १०८%), पाडेगाव (Padegaon) येथे सरासरी ३६० मि.मी. ऐवजी ४१८ मि.मी. (सरासरीच्या ११५%), सोलापूर जिल्हा (Solapur District) येथे सरासरी ५४३ मि.मी. ऐवजी ५६१ मि.मी. (सरासरीच्या १०३%), राहुरी (Rahuri) येथे सरासरी ४०६ मि.मी. ऐवजी ४४९ मि.मी. (सरासरीच्या ११०%), तर पुणे (Pune) येथे सरासरी ५६६ मि.मी. ऐवजी ६५२ मि.मी. (सरासरीच्या ११५%) पाऊस होण्याची शक्यता डॉ. साबळे यांनी वर्तवली आहे.
जून-जुलै महिन्यात पावसातील खंड आणि पावसाचे स्वरूप (June-July Rain Pattern)
डॉ. साबळे यांनी हवामानाच्या वर्तनावर अधिक प्रकाश टाकत सांगितले की, जून (June) आणि जुलै (July) या महिन्यांमध्ये वाऱ्याचा वेग आणि सूर्यप्रकाशाचा कालावधी कमी राहण्याची शक्यता असल्याने काही ठिकाणी पावसात मोठे खंड (Dry Spells) पडू शकतात. विशेषतः राहुरी, परभणी, निफाड (नाशिक), अकोला, पाडेगाव आणि कोल्हापूर या ठिकाणी पावसाचे मोठे खंड येण्याची शक्यता आहे. याउलट, दापोली, नागपूर, सोलापूर, जळगाव, धुळे, कराड आणि पुणे येथे पावसातील खंडाचा कालावधी तुलनेने कमी राहील. जुलै महिन्यात पावसाचे प्रमाण अधिक राहण्याचा अंदाज आहे. एकंदर हवामानाचे स्वरूप पाहता, “कमी दिवसात अधिक पाऊस” (More rain in fewer days) आणि काही काळ पावसाची उघडीप किंवा खंड, अशी स्थिती यापुढील काळात अनुभवायला मिळू शकते. सध्या पावसाने जी उघडीप दिली आहे, ती साधारणपणे १२ जूनपर्यंत टिकून राहण्याची शक्यता असून, त्यानंतर मान्सून पुन्हा सक्रिय (Revival of Monsoon) होण्याची दाट शक्यता आहे.
पेरणीबाबत शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वपूर्ण सूचना (Sowing Guidance for Farmers)
शेतकऱ्यांसाठी पेरणीच्या दृष्टीने मार्गदर्शन करताना डॉ. साबळे यांनी महत्त्वाचा सल्ला दिला. ते म्हणाले की, ज्या जमिनी अत्यंत हलक्या (Light Soil) आणि बरड (Barren Land) आहेत, अशा ठिकाणी शेतकऱ्यांनी केवळ पूर्वमशागत (Pre-sowing tillage) करून ठेवावी. पुरेसा आणि समाधानकारक पाऊस झाल्यानंतरच बाजरी (Pearl Millet) किंवा त्या भागासाठी योग्य असलेल्या अन्य पिकांची पेरणी करावी. ज्या शेतकऱ्यांकडे खोलवर जमिनी आहेत आणि पाण्याची सोय उपलब्ध आहे, त्यांनी कपाशीसारख्या (Cotton) पिकांची लागवड पूर्ण करून घ्यावी. भारी जमिनींमध्ये (Heavy Soil), जिथे जमिनीत चांगली ओल (Soil Moisture) टिकून आहे, तिथे पेरणी करण्यास हरकत नाही. तथापि, अशा ठिकाणीही पूर्वमशागत करून, चांगला वाफसा (Optimal soil moisture for sowing) आल्यानंतरच पेरणीची कामे उरकून घ्यावीत.
डॉ. रामचंद्र साबळे यांनी या सविस्तर अंदाजानंतर महाराष्ट्रातील सर्व शेतकरी बांधवांना त्यांच्या आगामी शेतीकामांसाठी मनःपूर्वक शुभेच्छा दिल्या आहेत. त्यांनी सादर केलेली ही माहिती शेतकऱ्यांना त्यांच्या पिकांचे आणि पेरणीचे योग्य नियोजन करण्यासाठी निश्चितच उपयुक्त ठरेल, अशी आशा आहे.
