मुख्य मथळा: बुधवार ते शनिवार महाराष्ट्रात जोरदार पावसाची शक्यता (Heavy Rainfall in Maharashtra); अरबी समुद्रात चक्रीवादळ (Cyclone in Arabian Sea) निर्मितीचे संकेत, कोकणासह अनेक जिल्ह्यांना सतर्कतेचा इशारा. ज्येष्ठ हवामान तज्ञ डॉ. रामचंद्र साबळे (Senior Meteorologist Dr. Ramchandra Sable) यांचा सविस्तर अंदाज आणि शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वपूर्ण कृषी सल्ला.
पुणे (Pune), दि. २१ मे:
ज्येष्ठ हवामान तज्ञ डॉ. रामचंद्र साबळे यांनी आज, बुधवार, दिनांक २१ मे ते शनिवार, २४ मे या चार दिवसांच्या कालावधीसाठी राज्याचा हवामान अंदाज (Weather Forecast), महत्त्वपूर्ण कृषी सल्ला (Agricultural Advisory), शेतकरी प्रश्नांची उत्तरे आणि शेतकऱ्यांच्या अभिप्रायांवर सविस्तर माहिती दिली आहे. या काळात राज्यात हवेचा दाब झपाट्याने कमी होणार असल्याने मुसळधार पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली असून, अरबी समुद्रात चक्रीवादळ निर्मितीचेही संकेत देण्यात आले आहेत.
हवामानाचा सविस्तर अंदाज (Detailed Weather Forecast): २१ मे ते २४ मे
डॉ. रामचंद्र साबळे यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, बुधवार (२१ मे) आणि गुरुवार (२२ मे) रोजी महाराष्ट्रावर हवेचा दाब (Air Pressure) कमी होऊन तो १००२ हेक्टोपास्कलपर्यंत खाली येईल. शुक्रवार (२३ मे) आणि शनिवार (२४ मे) रोजी हा दाब आणखी कमी होऊन १००० हेक्टोपास्कल इतका होईल. यामुळे, महाराष्ट्रावर तीव्र कमी दाबाचे क्षेत्र (Intense Low-Pressure Area) निर्माण होऊन या चार दिवसांत जोरदार पावसाची शक्यता आहे.
चक्रीवादळाची निर्मिती आणि संभाव्य मार्ग (Cyclone Formation and Potential Track)
गुरुवार, दिनांक २२ मे रोजी अरबी समुद्रात (Arabian Sea), विशेषतः रत्नागिरी व सिंधुदुर्ग जिल्ह्यांच्या सागरी भागात, चक्रीय वादळाची (Cyclonic Storm) निर्मिती होण्याची दाट शक्यता आहे. हे चक्रीवादळ शनिवार, दिनांक २४ मे पर्यंत गुजरात किनारपट्टीच्या (Gujarat Coast) दिशेने सरकेल. “हे चक्रीवादळ महाराष्ट्राच्या दिशेने येत नाहीये, ही एक दिलासादायक बाब आहे, त्यामुळे महाराष्ट्राला थेट धोका नाही,” असे डॉ. साबळे यांनी स्पष्ट केले. तथापि, या प्रणालीच्या प्रभावामुळे सिंधुदुर्ग जिल्ह्यात अतिवृष्टी (Extremely Heavy Rainfall) होण्याची शक्यता त्यांनी वर्तवली आहे.
विविध विभागांतील पावसाची शक्यता (Region-wise Rainfall Possibility)
- कोकण आणि पश्चिम महाराष्ट्र: सिंधुदुर्ग, रत्नागिरी, रायगड, कोल्हापूर, सांगली, सातारा, सोलापूर, पुणे आणि अहमदनगर या जिल्ह्यांत आज (बुधवार) आणि उद्या (गुरुवार) जोराच्या पावसाची (Heavy Rain) शक्यता आहे.
- उत्तर महाराष्ट्र, मराठवाडा आणि विदर्भ: या विभागांमध्येही मध्यम स्वरूपाच्या पावसाची (Moderate Rainfall) शक्यता आहे.
पावसाला अनुकूल घटक (Factors Favoring Rainfall)
डॉ. साबळे यांनी सांगितले की, मान्सूनने (Monsoon) श्रीलंका आणि बंगालचा उपसागर व्यापला आहे. आंध्रच्या किनारपट्टीलगत, बंगालच्या उपसागराच्या, हिंदी महासागराच्या आणि अरबी समुद्राच्या पाण्याच्या पृष्ठभागाचे तापमान ३१ अंश सेल्सिअसपर्यंत वाढले आहे. यामुळे बाष्पीभवनाचा (Evaporation) वेग वाढला असून, त्यातून मोठ्या प्रमाणात ढगनिर्मिती होऊन पाऊस पडत आहे. याच प्रक्रियेतून महाराष्ट्रावर हवेचे कमी दाबाचे क्षेत्रही तयार झाले आहे. प्रशांत महासागराच्या (Pacific Ocean) पाण्याच्या पृष्ठभागाचे तापमान थंड असल्याने ‘ला निना’चा (La Niña) प्रभाव अद्याप अल्प प्रमाणात सुरू आहे. यामुळे या आठवडाभर राज्यात ढगाळ हवामान आणि पावसाची शक्यता कायम राहील.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचा कृषी सल्ला (Important Agricultural Advisory for Farmers)
वाढत्या पावसाच्या पार्श्वभूमीवर डॉ. रामचंद्र साबळे यांनी शेतकऱ्यांसाठी खालील कृषी सल्ला दिला आहे:
पाण्याचा निचरा: ज्या भागात अधिक पाऊस होईल, तेथील शेतातील अतिरिक्त पाण्याचा तातडीने निचरा (Water Drainage) करण्याची व्यवस्था करावी.
लागवड: पावसात उघडीप मिळताच हळद (Turmeric) आणि आले (Ginger) लागवडीची कामे पूर्ण करावीत.
पिकांची काढणी: भुईमूग (Groundnut) आणि उन्हाळी बाजरी (Summer Bajra) यांची काढणी (Harvesting) पावसात उघडीप मिळताच करून ती सुरक्षित ठिकाणी हलवावी.
फळबागा: आंबा फळबागांमध्ये (Mango Orchards), फळांच्या पक्वतेनुसार ती पिकताच त्यांची काढणी करावी.
शेतकऱ्यांचे प्रश्न आणि डॉ. साबळे यांची उत्तरे (Farmers’ Questions and Dr. Sable’s Answers)
डॉ. साबळे यांनी शेतकऱ्यांनी विचारलेल्या काही प्रमुख प्रश्नांची उत्तरेही दिली:
पेरणीचा योग्य काळ: सोयाबीन (Soybean) आणि मका (Maize) पेरणी जूनच्या पहिल्या आठवड्यात करावी. कापसाची (Cotton) लागवड मे महिन्याच्या अखेरच्या आठवड्यात करणे योग्य राहील.
धुळवा पेरणी: धुळवा पेरणी (Dhulwa Sowing) करण्याऐवजी जूनच्या पहिल्या आठवड्यात जमिनीत चांगला वापसा (Optimal Soil Moisture) आल्यावर पेरणी करावी, यामुळे पिकांची वाढ चांगली होऊन उत्पादनही चांगले मिळते.
उन्हाळी बाजरी काढणी: पावसात उघडीप मिळताच उन्हाळी बाजरीची काढणी पूर्ण करावी.
यंदा पाऊसमान अधिक; शेतकऱ्यांसाठी डॉ. साबळे यांचा विशेष सल्ला (Higher Rainfall Expected This Year; Dr. Sable’s Special Advice for Farmers)
डॉ. रामचंद्र साबळे यांनी नमूद केले की, “या वर्षी मान्सूनपूर्व पाऊस (Pre-monsoon Rain) असो वा नियमित मान्सून (Regular Monsoon), पाऊस जास्त होणार असल्याचा अंदाज आता स्पष्ट होत आहे. पावसात लवकर उघडीप मिळण्याची शक्यता कमी असल्याने, शेतातील पूर्वमशागतीची (Pre-sowing Tillage) कामे, उसाला भर देण्याची कामे, हळद लागवड आणि कपाशी लागवडीची कामे थांबली आहेत.”
या परिस्थितीत शेतकऱ्यांना सल्ला देताना डॉ. साबळे म्हणाले, “जेव्हा तुम्हाला चांगला वापसा मिळेल, तेव्हा या सगळ्या लागवडी आणि पेरण्या करून मोकळे व्हा. अन्यथा, नंतर संधी मिळणे कठीण होऊ शकते, कारण पूर्ण चांगला वापसा मिळणे अवघड आहे. काढणीला आलेल्या पिकांचीही तातडीने काढणी करावी.”
