Dr. Ramchandra Sable: महाराष्ट्रात पुढील चार दिवस (१८-२१ जून) पावसाचे प्रमाण कमी, हवेचा दाब वाढणार; २३ जूननंतर पावसाचा जोर वाढण्याची शक्यता – डॉ. रामचंद्र साबळे यांचा सविस्तर हवामान अंदाज आणि कृषी सल्ला.
- डॉ. साबळे यांच्याकडून १८ ते २१ जून या चार दिवसांचा हवामान अंदाज जाहीर
- हवेचा दाब वाढल्याने पावसाला उघडीप; काही भागांत दीर्घकाळ कोरडे वातावरण शक्य
- कोकणात प्रतिदिन ४०-५० मिमी पाऊस, तर उर्वरित महाराष्ट्रात हलक्या ते मध्यम सरी
- समुद्राच्या पृष्ठभागाचे तापमान घटल्याने बाष्पनिर्मितीवर परिणाम, पावसावर परिणाम
- २३ जूननंतर हवामान बदलणार, शेतकऱ्यांनी घाबरून न जाता पेरणीची कामे करावीत
- कृषी सल्ला: विविध जमिनी आणि पिकांनुसार पेरणी आणि इतर कामांसाठी महत्त्वपूर्ण सूचना
- शेतकऱ्यांच्या प्रश्नांना डॉ. साबळे यांची अभ्यासपूर्ण उत्तरे आणि हवामानशास्त्राची माहिती
पुणे (Pune), महाराष्ट्र:
राज्यातील तमाम शेतकरी बंधू-भगिनी आणि नागरिकांसाठी ज्येष्ठ कृषी हवामान तज्ञ डॉ. रामचंद्र साबळे (Dr. Ramchandra Sable) यांनी त्यांच्या ‘डॉ. रामचंद्र साबळे ऑफिशियल’ या युट्युब चॅनेलवरून बुधवार, १८ जून ते शनिवार, २१ जून या आगामी चार दिवसांसाठीचा सविस्तर हवामान अंदाज (Weather Forecast) आणि महत्त्वपूर्ण कृषी सल्ला (Agricultural Advice) जाहीर केला आहे. या काळात राज्यात हवेचा दाब वाढणार असल्याने पावसाचे प्रमाण कमी होण्याची शक्यता त्यांनी वर्तवली आहे.
हवेचा दाब वाढल्याने पावसाला उघडीप; काही भागांत दीर्घकाळ कोरडे वातावरण शक्य
डॉ. साबळे यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, आज बुधवार, १८ जून रोजी महाराष्ट्रावर हवेचा दाब (Air Pressure) १००२ हेक्टापास्कल (hPa) इतका वाढलेला राहील. पुढील तीन दिवसांत, म्हणजेच गुरुवार, १९ जून ते शनिवार, २१ जून या कालावधीत, हवेच्या दाबात आणखी वाढ होऊन तो १००४ हेक्टापास्कलपर्यंत पोहोचण्याची शक्यता आहे. हवेचा दाब वाढल्यामुळे या चार दिवसांच्या काळात राज्यात पावसाचे प्रमाण लक्षणीयरित्या कमी होईल. काही भागांमध्ये पावसाची बऱ्याच कालावधीसाठी उघडीप (Dry Spell) जाणवेल, ज्यामुळे कोरडे वातावरण राहू शकते.
कोकणात प्रतिदिन ४०-५० मिमी पाऊस, तर उर्वरित महाराष्ट्रात हलक्या ते मध्यम सरी
विभागवार पावसाचा अंदाज देताना डॉ. साबळे म्हणाले की, कोकण (Konkan) विभागात या चारही दिवसांत प्रतिदिन ४० ते ५० मिलिमीटर पावसाची शक्यता आहे. मात्र, उर्वरित महाराष्ट्रात स्थिती भिन्न असेल. उत्तर महाराष्ट्र (North Maharashtra), मध्य महाराष्ट्र (Central Maharashtra), मराठवाडा (Marathwada), पश्चिम महाराष्ट्र (West Maharashtra) आणि विदर्भ (Vidarbha) या सर्व भागांमध्ये पावसाचे प्रमाण कमी होऊन हलक्या ते मध्यम स्वरूपाच्या सरींचीच (Light to Moderate Rain) शक्यता आहे. त्यामुळे या भागांतील शेतकऱ्यांनी त्यानुसार नियोजन करावे.
समुद्राच्या पृष्ठभागाचे तापमान घटल्याने बाष्पनिर्मितीवर परिणाम, पावसावर परिणाम
पावसाचे प्रमाण कमी होण्यामागील कारणांचे विश्लेषण करताना डॉ. साबळे यांनी सांगितले की, हवेचा वाढलेला दाब हे प्रमुख कारण आहेच, पण त्यासोबतच अरबी समुद्र (Arabian Sea), बंगालचा उपसागर (Bay of Bengal) आणि हिंदी महासागराच्या (Indian Ocean) पृष्ठभागाचे तापमान (Sea Surface Temperature) थोडे घटले आहे. यामुळे बाष्पनिर्मिती (Evaporation) कमी होत असून, त्याचा थेट परिणाम म्हणून पावसाचे प्रमाणही कमी होत असल्याचे त्यांनी स्पष्ट केले.
२३ जूननंतर हवामान बदलणार, शेतकऱ्यांनी घाबरून न जाता पेरणीची कामे करावीत
सध्या पावसाचे प्रमाण कमी होणार असले तरी शेतकऱ्यांनी घाबरून जाऊ नये, असे कळकळीचे आवाहन डॉ. साबळे यांनी केले आहे. ही सध्याची स्थिती बदलणार आहे. सोमवारपासून, म्हणजेच २३ जूनच्या सुमारास, हवेचा दाब पुन्हा कमी होण्यास सुरुवात होईल. तसेच, समुद्राच्या पाण्याचे तापमान वाढल्याने बाष्पनिर्मितीला चालना मिळून राज्यात पावसाचा जोर पुन्हा वाढण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी या अंदाजानुसार आपल्या शेतीकामांचे नियोजन करावे.
कृषी सल्ला: विविध जमिनी आणि पिकांनुसार पेरणी आणि इतर कामांसाठी महत्त्वपूर्ण सूचना
या हवामान अंदाजानुसार डॉ. साबळे यांनी शेतकऱ्यांसाठी खालीलप्रमाणे कृषी सल्ला दिला आहे:
- खोल जमिनी (Deep Soils): ज्या जमिनी खोल आहेत आणि ज्यामध्ये सध्या भरपूर ओल (Good Soil Moisture) आहे, अशा ठिकाणी मूग (Moong), मटकी (Matki), चवळी (Chawli), उडीद (Udid), तूर (Tur), सोयाबीन (Soybean), भुईमूग (Groundnut), ज्वारी (Jowar) या खरीप पिकांच्या पेरण्या पूर्ण कराव्यात.
- मध्यम खोल जमिनी (Medium Deep Soils): या प्रकारच्या जमिनींमध्ये बाजरी अधिक तूर (Bajra + Tur) या आंतरपीक पद्धतीचा अवलंब करावा, शक्यतो २:१ (बाजरीच्या दोन ओळींनंतर तुरीची एक ओळ) या प्रमाणात पेरणी फायदेशीर ठरेल.
- हळद व आले लागवड (Turmeric and Ginger Planting): हळद आणि आल्याच्या लागवडीची कामे खोळंबली असल्यास ती पूर्ण करावीत.
- उसाला भर देणे (Earthing up for Sugarcane): ऊस पिकाला भर देण्याचे (माती लावण्याचे) काम पूर्ण करावे.
शेतकऱ्यांच्या प्रश्नांना डॉ. साबळे यांची अभ्यासपूर्ण उत्तरे आणि हवामानशास्त्राची माहिती
डॉ. साबळे यांनी शेतकऱ्यांकडून आलेल्या विविध प्रश्नांनाही उत्तरे दिली.
- राहुरी (Rahuri) परिसर (अहमदनगर): हा भाग दुष्काळी पट्ट्यात येत असल्याने येथे ऑगस्ट आणि सप्टेंबर महिन्यात जोरदार पाऊस होईल. सध्या १८ ते २१ जून दरम्यान हलका ते मध्यम पाऊस अपेक्षित आहे.
- अकोला तालुका (लातूर), लातूर जिल्हा: येथेही सध्याच्या चार दिवसांत हलक्या ते अति हलक्या पावसाची शक्यता आहे, जो विभागवार अंदाजात स्पष्ट केले आहे.
- पावसातील उघडीप: सध्या काही काळ उघडीप राहील, पण नंतर पाऊस पुन्हा सुरू होईल.
- जून महिन्यातील एकूण पाऊस: जून महिन्यात सरासरीपेक्षा अधिक पाऊस होण्याची शक्यता आहे.
- चंद्रपूर, माळशिरस, वर्धा, नंदुरबार, जालना, जळगाव: या जिल्ह्यांमध्येही विभागवार दिलेल्या अंदाजानुसार (हलका ते मध्यम किंवा अति हलका) पाऊस राहील.
- हवेच्या दाबाचे स्पष्टीकरण: समुद्रसपाटीला सर्वसाधारणपणे १०१३ हेक्टापास्कल हवेचा दाब असतो. भूपृष्ठावर तो उंचीनुसार बदलतो (उदा. १००८, १००४, १०००, ९९८ हे.पा.). हवेचा दाब कमी झाल्यास वारे जास्त दाबाच्या प्रदेशाकडून कमी दाबाच्या प्रदेशाकडे वाहतात आणि ढग वाहून आणतात, ज्यामुळे पाऊस होतो. तापमान वाढल्यास हवेचा दाब कमी होतो.
- बुलढाणा जिल्ह्यात पेरणीयोग्य पाऊस: २३ जूननंतर चांगला पाऊस अपेक्षित आहे, जो पेरणीसाठी योग्य असेल. मान्सूनने महाराष्ट्र ओलांडला असून तो मध्यप्रदेशात सक्रिय आहे, त्यामुळे लवकरच चांगल्या पावसाची शक्यता आहे.
डॉ. साबळे यांनी हवामानशास्त्राचा अभ्यास करू इच्छिणाऱ्यांसाठी त्यांच्या युट्युब चॅनेलवर लवकरच स्वतंत्र कार्यक्रम सुरू करणार असल्याचेही सांगितले. अनेक शेतकऱ्यांनी डॉ. साबळे यांच्या अचूक अंदाजाबद्दल आणि निःस्वार्थ सेवेबद्दल त्यांचे आभार मानले असून त्यांना ‘शेतकऱ्यांचा देवमाणूस’ अशा शब्दांत गौरवले आहे. सविस्तर लेखी माहितीसाठी शेतकरी अ‍ॅग्रोवनचा (Agrowon) रविवारचा अंक पाहू शकतात, असेही डॉ. साबळे यांनी नमूद केले.
