kharif 2024 pik Vima पीक विमा मंजूरी आणि वितरणातील विलंब: शेतकऱ्यांची चिंता वाढली
महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी खरीप 2024 च्या पीक विम्याची मंजुरी आणि वितरण प्रक्रियेत मोठ्या प्रमाणात विलंब झाला आहे. सुरुवातीला मंजूर करण्यात आलेल्या रक्कमेतील वाढ आणि वितरणाच्या मंद गतीमुळे शेतकऱ्यांना पीक विम्याचा लाभ मिळण्यास अडचणी येत आहेत. काही जिल्ह्यांमध्ये पीक विमा मंजूर झाला असतानाही शेतकऱ्यांना त्याचा लाभ मिळत नाही, तर काही ठिकाणी वितरण होत असताना फंड्स दाखवली जात आहेत, मात्र त्याचे वितरण होत नाही. यामुळे शेतकऱ्यांमध्ये अनेक प्रश्न उपस्थित होत आहेत.
3184 कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर: वितरण सुरू आहे
आजच्या माहितीच्या अनुसार, 3184 कोटी रुपयांचा पीक विमा 32 जिल्ह्यांमध्ये मंजूर करण्यात आलेला आहे. त्यामध्ये जवळजवळ 1950 कोटी रुपयांच्या आसपासची रक्कम काल, म्हणजेच 24 एप्रिल 2025 पर्यंत वाटप करण्यात आली आहे. 25 एप्रिलला थोडेफार अतिरिक्त वितरण झाले आहे, आणि बाकीची रक्कम सध्या वितरण प्रक्रियेत आहे. आणखी 1232 कोटी रुपयांची रक्कम पिक विमा कंपन्यांकडून शेतकऱ्यांना वितरित करणे बाकी आहे.
विभागवार वितरण आणि समजून घेण्याचा प्रयत्न
जिल्ह्यांच्या पातळीवर देखील वितरणाच्या प्रक्रियेमध्ये असमानता दिसून येत आहे. काही भागांमध्ये, विशेषत: मराठवाड्यात, वितरित केलेल्या रकमेची प्रमाणवाढ दिसते, तर इतर भागांमध्ये वितरणाचे प्रमाण कमी आहे. प्रत्येक विभागाने न्याय स्थिती समजून घेण्याचा प्रयत्न केला जातोय. शेतकऱ्यांनी आपला पीक विमा तपासला तरी, वितरण न होणाऱ्या रकमेचा प्रश्न आजही अस्तित्वात आहे.
विदर्भातील जिल्ह्यांमध्ये पीक विमा वितरणाची स्थिती: शेतकऱ्यांची असमाधानता वाढली kharif 2024 pik Vima
महाराष्ट्रातील विदर्भातील शेतकऱ्यांसाठी 2024 च्या खरीप पीक विम्याच्या वितरणामध्ये मोठ्या प्रमाणात असमानता दिसून येत आहे. बुलढाणा, अमरावती, अकोला, वाशिम, यवतमाळ, नागपूर, चंद्रपूर आणि वर्धा या जिल्ह्यांमध्ये मंजूर झालेल्या पीक विम्याच्या रकमेतील वाटप प्रक्रियेतील विलंब आणि वितरणाच्या कमी प्रमाणामुळे शेतकऱ्यांमध्ये असमाधान निर्माण झाले आहे. अनेक शेतकऱ्यांना पीक विम्याचा लाभ मिळत नसल्याने त्यांना वैयक्तिक क्लेमद्वारे कमी रक्कम मिळत आहे.
बुलढाणा जिल्ह्यात 316 कोटी रुपयांची मंजुरी, फक्त 30% शेतकऱ्यांना लाभ
बुलढाणा जिल्ह्याला 316 कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर करण्यात आला आहे. मात्र, त्यामध्ये 75.82 कोटी रुपये वाटप करण्यात आले असून, बाकीच्या 240 कोटी रुपये अद्याप वितरणासाठी बाकी आहेत. यामुळे बुलढाणा जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांना फक्त 30% पीक विमा मिळाल्यामुळे त्यांना मोठ्या प्रमाणात तक्रारी मिळत आहेत. अनेक शेतकऱ्यांना “आमच्याकडे तोकडी रक्कम आली” असे सांगितले जात आहे आणि यामुळे शेतकऱ्यांमध्ये नाराजी आहे.
अमरावती आणि अकोला जिल्ह्यांतील कमाल वितरण आणि अपूर्ण रक्कम
अमरावती जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांना 50 कोटी 61 लाख रुपयांचा पीक विमा वितरित करण्यात आला आहे, आणि सर्व शेतकऱ्यांना योग्य प्रमाणात हे वितरण करण्यात आले आहे. मात्र, अकोला जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांना कमी रक्कम प्राप्त झाली आहे. अकोला जिल्ह्यात पीक विमा मंजूर करणारी रक्कम 77 कोटी रुपये असताना, वितरणामध्ये अधिक शेतकऱ्यांना कमी रकमेत लाभ मिळाला आहे.
वाशिम आणि यवतमाळ जिल्ह्यात वितरणाच्या समस्यांमध्ये वाढ
वाशिम जिल्ह्यात पीक विमा रक्कम 32 कोटी 46 लाख रुपये मंजूर झाली होती. यामध्ये 10.60 कोटी रुपयांची रक्कम शेतकऱ्यांना वितरित करण्यात आली आहे, आणि उर्वरित 22 कोटी रुपये वितरणासाठी बाकी आहेत. यवतमाळ जिल्ह्यात मात्र अधिक शेतकऱ्यांना अधिक लाभ मिळवण्यासाठी ईल्ड बेस शर्ती लागू होऊ शकतात, कारण 152 कोटी 92 लाख रुपयांची रक्कम मंजूर केली गेली आहे. यवतमाळच्या शेतकऱ्यांना अधिक रक्कम मिळण्याची शक्यता आहे, परंतु अद्याप वितरण पूर्ण झालेले नाही.
नागपूर, चंद्रपूर आणि वर्धा जिल्ह्यांमध्ये वितरणाची स्थिती
नागपूर जिल्ह्यात 61 कोटी रुपयांचा पीक विमा पूर्ण वितरित करण्यात आले आहे. चंद्रपूर जिल्ह्यात मात्र अद्याप वितरण पूर्ण झालेले नाही, तरी त्यासाठी 21 कोटी रुपये मंजूर केले आहेत. वर्धा जिल्ह्यात मात्र 116 कोटी 15 लाख रुपयांचा पीक विमा मंजूर करण्यात आले असून, 114 कोटी रुपये वितरण झाले आहेत, ज्यामुळे वर्धा जिल्ह्यात वितरण जवळपास पूर्ण झाले आहे.
गडचिरोली, भंडारा आणि गोंदिया जिल्ह्यात कमी वितरण
गडचिरोली जिल्ह्यात 3 कोटी रुपये वितरण करण्यात आले आहेत आणि शेतकऱ्यांच्या खात्यात रक्कम जमा झाली आहे. भंडारा आणि गोंदिया जिल्ह्यात मात्र, कॅल्क्युलेशन नंतर जरी रक्कम मंजूर झाली असली तरी कमी रक्कम असलेल्या शेतकऱ्यांना फक्त काही हजार रुपयांचा लाभ मिळवता आला आहे. भंडारा आणि गोंदिया जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांना मात्र त्यांच्या वैयक्तिक क्लेम नुसार खूप कमी रक्कम मिळाल्यामुळे असमाधान आहे.
नाशिक विभागातील चार जिल्ह्यांमध्ये पीक विम्याचे वितरण सुरू: शेतकऱ्यांना योग्य लाभ मिळण्याची प्रतीक्षा
महाराष्ट्रातील नाशिक विभागातील पीक विमा वितरणामध्ये असमानता आणि विलंबाचे प्रमाण वाढले आहे. जळगाव, नाशिक, धुळे आणि नंदुरबार जिल्ह्यांना पीक विमा मंजूर करण्यात आला आहे, परंतु वितरण प्रक्रियेत अपूर्णता आणि विलंबामुळे शेतकऱ्यांना त्याचा पूर्ण लाभ मिळत नाही.
नाशिक जिल्ह्यातील 58 कोटी रुपये मंजूर, मात्र वितरण अद्याप बाकी
नाशिक जिल्ह्यात 58 कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर करण्यात आला आहे, मात्र अद्याप एकही रुपया वितरणासाठी निघालेला नाही. शेतकऱ्यांना पीक विम्याचा लाभ मिळवण्यासाठी कॅल्क्युलेशन पूर्ण झाल्यानंतरही वितरण प्रक्रियेत विलंब होण्यामुळे त्यांना धक्का बसला आहे.
धुळे आणि नंदुरबारमध्ये पीक विमा वितरण
धुळे जिल्ह्यात 29 कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर करण्यात आलेला आहे, त्यापैकी 22 कोटी रुपये वितरित झाले आहेत, आणि उर्वरित 6 ते 7 कोटी रुपये वितरणासाठी बाकी आहेत. नंदुरबार जिल्ह्यात 16 कोटी रुपयांचा विमा मंजूर झाला होता, त्यापैकी 5 कोटी रुपये शेतकऱ्यांना वितरित झाले असून, उर्वरित 11 कोटी रुपये अद्याप वाटपासाठी बाकी आहेत.
जळगाव जिल्ह्यात रक्कम वाढण्याची शक्यता
जळगाव जिल्ह्यात 44 कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर करण्यात आला आहे, परंतु या जिल्ह्याचे कॅल्क्युलेशन आणखी वाढू शकते. यामुळे वितरणाची रक्कम आणि प्रक्रियेत वाढ होण्याची शक्यता आहे. शेतकऱ्यांना त्वरित लाभ मिळावा यासाठी जिल्हा प्रशासनाने जलद आणि पारदर्शक वितरण सुनिश्चित करण्याची आवश्यकता आहे.
कोल्हापूर आणि सातारा जिल्ह्यात कमी रक्कम वितरण
कोल्हापूर जिल्ह्यात पीक विमा रक्कम मंजूर करताना केवळ 8 कोटी 75 लाख रुपये वितरित केले जाणार आहेत. सध्या 8200 शेतकऱ्यांना ही रक्कम वितरित केली जाईल. सातारा जिल्ह्यात फक्त 50 लाख रुपये पीक विमा मंजूर झाला आहे, जे काही शेतकऱ्यांनाच वितरित होईल.
सोलापूर जिल्ह्यात पीक विम्याचे वितरण सुरू आहे, रक्कम कमी
सोलापूर जिल्ह्यात 131 कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर झाला आहे, परंतु अद्याप वितरण प्रक्रियेतील कॅल्क्युलेशनची प्रक्रिया सुरू आहे. यामध्ये सोलापूरच्या काही तालुक्यांतील शेतकऱ्यांना अधिक फायदा होऊ शकतो, विशेषत: बारशी तालुक्यातील शेतकऱ्यांना.
अहिल्यानगर, पुणे आणि सांगली जिल्ह्यांमध्ये वाटपाचा प्रगतीचा अभाव
अहिल्यानगर जिल्ह्यात 141 कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर झाला आहे, परंतु वितरणात तशा प्रकारे मोठा फायदा शेतकऱ्यांना मिळालेला नाही. पुणे जिल्ह्यात केवळ 3 कोटी रुपयांचा विमा मंजूर करण्यात आलेला आहे आणि सांगली जिल्ह्यात 7.5 कोटी रुपयांचा विमा मंजूर झाला आहे, परंतु अजूनही काही शेतकऱ्यांना वितरण बाकी आहे.
मराठवाड्यात पीक विम्याचे वितरण सुरू, पण अनेक जिल्ह्यांमध्ये विलंब आणि अपूर्णता
मराठवाड्यातील शेतकऱ्यांसाठी 2024 च्या खरीप पीक विम्याचे वितरण प्रक्रियेत असमानता आणि विलंब दिसून येत आहे. विद्यमान कॅल्क्युलेशननुसार, एकूण 1700 ते 1800 कोटी रुपये पीक विमा मंजूर झाला असून, त्यापैकी अनेक जिल्ह्यांमध्ये अद्याप वितरण पूर्ण झालेले नाही. काही जिल्ह्यांमध्ये तर वितरण प्रक्रिया सुरू असून, शेतकऱ्यांना अपेक्षित लाभ मिळत आहे, परंतु अद्याप काही शेतकऱ्यांना त्यांच्या खात्यात पीक विमा रक्कम जमा झालेली नाही.
छत्रपती संभाजीनगर जिल्ह्यात पीक विमा वितरणाची गती
छत्रपती संभाजीनगर जिल्ह्यात 85 कोटी रुपये मंजूर करण्यात आले असून, यामधून 90-95% रक्कम शेतकऱ्यांच्या खात्यात वितरित करण्यात आली आहे. मात्र, ईल्ड बेस पीक विमाच्या रकमेचा वाटप अजून बाकी आहे, ज्यामुळे काही शेतकऱ्यांना अजून लाभ मिळवता आलेला नाही.
जालन्यात रक्कम मंजूर, पण वितरण सुरू
जालन्यात 196.55 कोटी रुपये मंजूर करण्यात आले असून, 25 एप्रिलपासून शेतकऱ्यांना पीक विमा वितरण सुरू झाला आहे. तरीही, रक्कम कमी वाटप होत आहे. 282 कोटी रुपयांचा पीक विमा बीड जिल्ह्यात मंजूर झाला आहे, परंतु 34 कोटी रुपयांचे वितरण करण्यात आले असून, बाकीचे 248 कोटी रुपये अद्याप शेतकऱ्यांना वितरित करणे बाकी आहे.
लातूर आणि धाराशिव जिल्ह्यात वितरित रक्कम आणि अजून वितरणाची आवश्यकता
लातूर जिल्ह्यात 163 कोटी रुपये मंजूर झाले असून, मात्र लातूर तालुक्यातील शेतकऱ्यांना वितरित रक्कमामध्ये विसंगती आढळली आहे. काही शेतकऱ्यांना 5000 रुपये, तर काही शेतकऱ्यांना 7000 रुपये वितरित केले गेले, त्यामुळे शेतकऱ्यांमध्ये मोठा गोंधळ आहे. धाराशिव जिल्ह्यात 231 कोटी रुपये मंजूर करण्यात आले असून, त्यापैकी 212 कोटी रुपयांचे वितरण पूर्ण झाले आहे. आता बाकीची रक्कम 18 ते 20 कोटी रुपये वितरित करणे बाकी आहे.
नांदेड, परभणी आणि हिंगोली जिल्ह्यात पीक विमा वितरण
नांदेड जिल्ह्यात 361 कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर झाला आहे, ज्यामध्ये 107 कोटी रुपये वैयक्तिक दाव्यांसाठी वितरित झाले आहेत. परभणी जिल्ह्यात 401 कोटी 50 लाख रुपयांचा पीक विमा मंजूर झाला आहे, त्यामध्ये 385 कोटी रुपये वितरित झाले आहेत, आणि बाकी 16-17 कोटी रुपये वितरणासाठी बाकी आहेत. हिंगोली जिल्ह्यात 181 कोटी रुपयांचे पीक विमा मंजूर झाले असून, त्यामध्ये 166 कोटी रुपयांचे वितरण पूर्ण झाले आहे.
ठाणे, पालघर आणि रत्नागिरी जिल्ह्यात कमी रक्कम वितरण
ठाणे, पालघर आणि रत्नागिरी जिल्ह्यात काही शेतकऱ्यांचे वैयक्तिक दावे मंजूर झाले आहेत, पण कॅल्क्युलेशन रक्कमा कमी आहे. विशेषतः पालघरमध्ये, मोखाडा आणि वाडा भागातील शेतकऱ्यांना काही प्रमाणात पीक विमा मिळण्याची शक्यता आहे, परंतु अद्याप स्पष्ट माहिती नाही.
वाटपाची गती आणि लवकरात लवकर वितरणाची आवश्यकता
पीक विम्याच्या वितरणाची गती सध्या सुधारत आहे आणि आशा आहे की 30 एप्रिल 2025 पर्यंत 80 ते 90% शेतकऱ्यांना पीक विमा वितरित केला जाईल. शेतकऱ्यांच्या खात्यात रक्कम जमा होण्यासाठी आणि वितरणाची प्रक्रिया लवकर पूर्ण होण्यासाठी सरकार आणि संबंधित विभागांनी अधिक प्रभावीपणे काम केले पाहिजे. शेतकऱ्यांना दिलासा देण्यासाठी या वितरणाची गती वाढवली पाहिजे, जेणेकरून ते वेळेवर योग्य फायदा मिळवू शकतील.
