MNREGA Yojana Beneficiary List Online: महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजनेअंतर्गत (MNREGA) आपल्या गावातील वैयक्तिक लाभाच्या योजनांची लाभार्थी यादी (Beneficiary List) आणि कामांची सद्यस्थिती आता ऑनलाइन पाहणे झाले सोपे; जाणून घ्या संपूर्ण प्रक्रिया.
- ग्रामीण भागासाठी मनरेगाचे महत्व आणि पारदर्शकता
- ऑनलाइन लाभार्थी यादी तपासण्याचे फायदे
- मनरेगाच्या अधिकृत वेबसाईटवरून माहिती कशी मिळवाल? (How to Check MNREGA Beneficiary List)
- पायरी १: मनरेगा पोर्टलला भेट द्या
- पायरी २: राज्यानुसार अहवाल (रिपोर्ट) निवडा
- पायरी ३: पंचायत स्तरावरील माहितीसाठी पर्याय
- पायरी ४: आर्थिक वर्ष, जिल्हा, तालुका आणि ग्रामपंचायत निश्चित करा
- पायरी ५: ‘वर्क स्टेटस’ रिपोर्टमधून लाभार्थी यादी
- पायरी ६: कामाचा प्रकार निवडून तपशील पहा
- लाभार्थी यादीत कोणती माहिती उपलब्ध?
- पेमेंट आणि इतर महत्त्वाचे अहवाल तपासण्याची सोय
महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना (मनरेगा) ही ग्रामीण भागातील नागरिकांना रोजगाराची हमी देणारी एक महत्त्वपूर्ण योजना आहे. या योजनेअंतर्गत विविध वैयक्तिक लाभाच्या योजना देखील राबवल्या जातात, जसे की सिंचन विहीर, फळबाग लागवड, गाय गोठा, घरकुल इत्यादी. अनेकदा नागरिकांना आपल्या गावात कोणत्या योजना सुरू आहेत, त्यांचे लाभार्थी कोण आहेत, किंवा आपल्या स्वतःच्या अर्जाची स्थिती काय आहे, याबद्दल माहिती नसते. मात्र, आता ही सर्व माहिती ऑनलाइन उपलब्ध झाली असून, कोणीही घरबसल्या आपल्या मोबाइल किंवा कॉम्प्युटरवरून ती पाहू शकतो.
ग्रामीण भागासाठी मनरेगाचे महत्व आणि पारदर्शकता
मनरेगा योजना ग्रामीण कुटुंबांना आर्थिक स्थैर्य देण्यासोबतच गावांमध्ये शाश्वत मालमत्ता निर्माण करण्यास मदत करते. या योजनेतील कामांची माहिती आणि लाभार्थी निवड प्रक्रिया ऑनलाइन झाल्यामुळे कामकाजात अधिक पारदर्शकता (Transparency) आली आहे. यामुळे योजनेचा लाभ खऱ्या अर्थाने गरजूंपर्यंत पोहोचण्यास मदत होते आणि गैरप्रकारांना आळा बसतो.
ऑनलाइन लाभार्थी यादी तपासण्याचे फायदे
- आपल्या गावात मनरेगा अंतर्गत कोणती वैयक्तिक लाभाची कामे मंजूर झाली आहेत, याची माहिती मिळते.
- त्या कामांचे लाभार्थी कोण आहेत, हे समजते.
- आपण अर्ज केलेल्या कामाची सद्यस्थिती (उदा. मंजूर, प्रगतीपथावर, पूर्ण) कळते.
- कामासाठी मंजूर अनुदान, कुशल आणि अकुशल कामावरील खर्च इत्यादी तपशील पाहता येतात.
- योजनेच्या अंमलबजावणीवर लक्ष ठेवणे सोपे होते.
मनरेगाच्या अधिकृत वेबसाईटवरून माहिती कशी मिळवाल? (How to Check MNREGA Beneficiary List)
आपल्या गावातील मनरेगा योजनांची लाभार्थी यादी ऑनलाइन पाहण्यासाठी खालीलप्रमाणे सोप्या पायऱ्या आहेत:
- पायरी १: मनरेगा पोर्टलला भेट द्या
सर्वात आधी, आपल्या कॉम्प्युटर किंवा मोबाईल ब्राउझरमध्ये महात्मा गांधी नरेगाची अधिकृत वेबसाईट (Official Website) nrega.nic.in उघडा. - पायरी २: राज्यानुसार अहवाल (रिपोर्ट) निवडा
वेबसाईट उघडल्यावर, वरच्या बाजूला असलेल्या मेनू बारमधील “Key Features” या पर्यायावर क्लिक करा. त्याखाली उघडणाऱ्या पर्यायांमधून “Reports” वर क्लिक करून नंतर “State” हा पर्याय निवडा. - पायरी ३: पंचायत स्तरावरील माहितीसाठी पर्याय
यानंतर एक नवीन पेज उघडेल. या पेजवर “Panchayats GP/PS/ZP” (ग्रामपंचायत/पंचायत समिती/जिल्हा परिषद) या टॅबवर क्लिक करा. पुढे, “Gram Panchayats” हा पर्याय निवडा आणि नंतर “Generate Reports” वर क्लिक करा. - पायरी ४: आर्थिक वर्ष, जिल्हा, तालुका आणि ग्रामपंचायत निश्चित करा
आता तुम्हाला तुमच्या राज्याची निवड करण्यास सांगितले जाईल (उदा. महाराष्ट्र). राज्य निवडल्यानंतर, ज्या आर्थिक वर्षाची (Financial Year) माहिती हवी आहे ते वर्ष निवडा (उदा. २०२३-२४, २०२४-२५, २०२५-२६). त्यानंतर तुमचा जिल्हा (District), तालुका (Block/Panchayat Samiti) आणि ग्रामपंचायतीचे (Panchayat) नाव निवडा. सर्व माहिती भरल्यावर “Proceed” बटनावर क्लिक करा. - पायरी ५: ‘वर्क स्टेटस’ रिपोर्टमधून लाभार्थी यादी
“Proceed” वर क्लिक केल्यावर ग्रामपंचायतीशी संबंधित विविध अहवालांची यादी दिसेल. या यादीमध्ये “R2. Demand, Allocation & Musteroll” या सेक्शनखाली सहाव्या क्रमांकावर “Work Status” (कामाची स्थिती) नावाचा पर्याय दिसेल, त्यावर क्लिक करा. - पायरी ६: कामाचा प्रकार निवडून तपशील पहा
आता “Work Status Report” नावाचे पेज उघडेल. येथे पुन्हा एकदा तुम्हाला “Financial Year” निवडायचे आहे. त्यानंतर “Work Status” मध्ये तुम्हाला कामाची सद्यस्थिती निवडायची आहे (उदा. All – सर्व कामे, New – नवीन, Approved – मंजूर, Ongoing – सुरू असलेली, Completed – पूर्ण झालेली, Physical Complete – भौतिकदृष्ट्या पूर्ण).
सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, “Work Category” (कामाचा प्रकार) या पर्यायामध्ये तुम्हाला ज्या प्रकारच्या कामांची यादी पाहायची आहे तो प्रकार निवडा. वैयक्तिक लाभाच्या योजनांसाठी साधारणपणे “Works on Individuals Land (Category IV)” किंवा तत्सम पर्याय निवडावा लागतो, ज्यामध्ये सिंचन विहीर, गाय गोठा, फळबाग लागवड, घरकुल इत्यादी कामांचा समावेश असतो.
लाभार्थी यादीत कोणती माहिती उपलब्ध?
योग्य पर्याय निवडल्यानंतर तुम्हाला तुमच्या गावातील त्या विशिष्ट कामांखालील लाभार्थ्यांची संपूर्ण यादी दिसेल. या यादीमध्ये खालील माहितीचा समावेश असतो:
- लाभार्थ्याचा प्रकार (उदा. BPL, लहान शेतकरी – Small Farmer, इतर)
- लाभार्थ्याचे नाव (काही प्रकरणांमध्ये थेट नाव किंवा कामाच्या नावातून ओळख)
- खाता क्रमांक, प्लॉट नंबर (असल्यास)
- काम पूर्ण करणारी यंत्रणा (Executing Agency – उदा. ग्रामपंचायत)
- कामाचे नाव/प्रकार (Work Type – उदा. Construction of Cattle Shelter for Individuals, Construction of Irrigation Open Well for Individuals, Construction of PMAY-G House for Individuals)
- अंदाजित खर्च (Estimated Cost – मजूर आणि साहित्यावरील)
- आर्थिक मंजुरीची रक्कम (Financial Sanction Amount)
- कामाची सद्यस्थिती (पूर्ण, सुरू, मंजूर इ.)
पेमेंट आणि इतर महत्त्वाचे अहवाल तपासण्याची सोय
लाभार्थी यादीसोबतच, मनरेगा पोर्टलवर इतरही अनेक महत्त्वाचे अहवाल उपलब्ध आहेत. तुम्ही लाभार्थ्यांना झालेल्या पेमेंटची स्थिती (Payment Status), फंड ट्रान्सफर ऑर्डर (FTO) जनरेट झाली आहे की नाही, इत्यादी माहिती देखील याच पद्धतीने वेगवेगळ्या रिपोर्ट्समधून मिळवू शकता.
अशा प्रकारे, ग्रामीण भागातील नागरिक आता मनरेगा योजनेशी संबंधित अत्यंत महत्त्वाची माहिती सहजपणे ऑनलाइन मिळवू शकतात आणि योजनेच्या पारदर्शक अंमलबजावणीत सक्रिय भूमिका बजावू शकतात.
